Giáo án Vật lí Lớp 9 - Tuần 21 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Tuần: 21 	 Ngày soạn: 26/12/ 2018
Tiết: 41 	
Bài 35. CÁC TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU.
ĐO CƯỜNG ĐỘ VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ XOAY CHIỀU
I. MỤC TIÊU:
- Kiến thức: 
+ Nêu được các tác dụng của dòng điện xoay chiều.
+ Nhận biết được ampe kế và vôn kế dùng cho dòng điện một chiều và xoay chiều qua các kí hiệu ghi trên dụng cụ.
+ Nêu được các số chỉ của ampe kế và vôn kế xoay chiều cho biết giá trị hiệu dụng của cường độ hoặc của điện áp xoay chiều.
 - Kĩ năng: Phát hiện được dòng điện là dòng điện một chiều hay xoay chiều dựa trên tác dụng từ của chúng.
 - Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức vào cuộc sống: BVMT: việc sử dụng dòng điện xoay chiều để lấy nhiệt và lấy ánh sáng không tạo ra những chất khí gây hiệu ứng nhà kính à góp phần bảo vệ môi trường; tác dụng từ của dòng điện xoay chiều là cơ sở chế tạo các động cơ điện xoay chiều à không xuất hiện các tia lửa điện và khí gây hại môi trường do không có cổ góp điện.
II. CHUẨN BỊ:
 * Thầy: - 1 ampe kế xoay chiều; 1 vôn kế xoay chiều; 1 bóng đèn 3V có đui; 1 công tắc ; dây nối; nguồn điện 1 chiều 3V-6V; 1 nguồn điện xoay chiều 3V-6V.
- 1 nam châm điện; 1 nam châm vĩnh cửu; 1 nguồn điện 1 chiều 3V-6V; 1 nguồn điện xoay chiều 3-6V.
 * Trò: xem trước bài.
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 
1. Ổn định lớp: (1 phút). GV kiểm tra sĩ số: 
 2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
 	- Nêu cấu tạo của máy điện xoay chiều.
	- Nêu nguyên lý hoạt động của máy phát điện xoay chiều.
 3. Nội dung bài mới:
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản 
Hoạt động 1: (2 phút). Phát hiện dòng điện xoay chiều có cả tác dụng giống và tác dụng khác với dòng điện 1 chiều.
-GV nêu câu hỏi đặt vấn đề: Dòng điện xoay chiều luôn đổi chiều vậy liệu có tác dụng nào phụ thuộc vào chiều của dòng điện không? Khi dòng điện đổi chiều thì tác dụng đó có gì thay đổi?
-HS lắng nghe, suy nghĩ
Hoạt động 2: (7 phút). Tìm hiểu những tác dụng của dòng điện xoay chiều (Xoáy sâu)
-GV làm TN biểu diễn hình 35.1 SGK
-GV?: Mỗi TN chứng tỏ dòng điện có tác dụng gì?
-GV?: ta đã biết, dòng điện 1 chiều còn có tác dụng sinh lí. Vậy dòng điện xoay chiều có tác dụng sinh lí không? Tại sao em biết?
-GV thông báo: dòng điện xoay chiều cũng có tác dụng sinh lí, có hiệu điện thế 220V nên rất nguy hiểm. 
-GV liên hệ giáo dục HS BVMT: việc sử dụng dòng điện xoay chiều để lấy nhiệt và lấy ánh sáng không tạo ra những chất khí gây hiệu ứng nhà kính à góp phần bảo vệ môi trường
-HS quan sát
-HS suy nghĩ à trả lời
-HS suy nghĩ, trả lời (nêu 1 số trường hợp tai nạn khi sử dụng dòng điện xoay chiều)
-HS lắng nghe
-HS lắng nghe
I. Tác dụng của dòng điện xoay chiều
 C1: - Bóng đèn nóng sáng: Tác dụng nhiệt.
 - Bút thử điện sáng: Tác dụng quang.
 - Đinh sắt bị hút: Tác dụng từ.
Hoạt động 3: (11 phút). Tìm hiểu tác dụng từ của dòng điện xoay chiều. Phát hiện lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều.
-GV?: Khi cho dòng điện xoay chiều vào nam châm điện à nam châm điện cũng hút sắt giống như khi cho dòng điện 1 chiều vào nam châm điện. Vậy, có phải tác dụng từ của dđxc giống hệt tác dụng từ của dđ 1 chiều? Việc đổi chiều của dđ có ảnh hưởng gì đến lực từ không? Hãy dự đoán.
-GV làm TN như hình 35.2, 35.3 SGKà yêu cầu HS quan sát hiện tượng à trả lời C2 
-GV?: khi dòng điện đổi chiều thì chiều của lực từ tác dụng lên nam châm như thế nào?
à GV liên hệ giáo dục HS BVMT: tác dụng từ của dòng điện xoay chiều là cơ sở chế tạo các động cơ điện xoay chiều à không xuất hiện các tia lửa điện và khí gây hại môi trường do không có cổ góp điện.
-HS lắng nghe, suy nghĩ à nêu dự đoán.
-HS quan sát à trả lời C2
-HS lắng nghe
II.Tác dụng từ của dòng điện xoay chiều:
1.Thí nghiệm:
2. Kết luận:
 Lực từ đổi chiều khi dòng điện đổi chiều.
Hoạt động 4: (10 phút).Tìm hiểu các dụng cụ đo, cách đo cường độ và hđt của dòng điện xoay chiều.
-GV?: có thể dùng ampe kế và vôn kế 1 chiều để đo cường độ dđ, hđt của mạch điện xoay chiều được không? Nếu dùng thì hiện tượng gì sẽ xảy ra với kim của các dụng cụ đo?
-GV: làm TN hình 35.4, 35.5SGK
-GV giới thiệu vôn kế, ampe kế xoay chiều
-GV? Mắc dụng cụ vào mạch và thay đổi chốt thì cường độ dđ và hđt sẽ như thế nào?
-GV làm TN
-GV? Cường độ dòng điện và hđt của dđxc luôn biến đổi. Vậy các dụng cụ đo cho ta biết giá trị nào?
- GV yêu cầu HS đọc thông tin mục 2 SGK
(GV thông báo về ý nghĩa của cường độ dđ, hđt hiệu dụng)
-HS suy nghĩ, nêu dự đoán
-HS quan sát, rút ra nhận xét.
-HS quan sát
-HS nêu dự đoán
-HS quan sát
-HS lắng nghe, suy nghĩ
-HS đọc mục 2 SGK
III. Đo cường độ dòng điện và hiệu điện thế của mạch điện xoay chiều:
1.Quan sát giáo viên làm TN:
2. Kết luận:
 Đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện xoay chiều bằng vôn kế và ampe kế có kí hiệu là AC (hay ~)
 Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ hai chốt của phích cắm vào ổ lấy điện.
 4. Củng cố: (7 phút)
- GV?: 
 + Dòng điện xoay chiều có những tác dụng gì? Trong các tác dụng đó, tác dụng nào phụ thuộc vào chiều của dòng điện? 
 + Vôn kế và ampe kế xoay chiều có kí hiệu như thế nào? Mắc vào mạch điện như thế nào?
- GV: yêu cầu HS làm C3, C4 SGK
 5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2 phút)
- Học bài
- Đọc phần “có thể em chưa biết “ở cuốI bài.
- Làm bài tập: 35.1 à 35.3 SBT, 35.4 SBT
- Xem trước bài 36. Truyền tải
- Xem trước bài 36. Truyền tải điện năng đi xa.
- Ôn lại A =?, Q =?
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
- Thầy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 	- Trò: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Tuần: 21	 	Ngày soạn: 26/12/2018
Tiết: 42 	
Bài 36. TRUYỀN TẢI ĐIỆN NĂNG ĐI XA
I. MỤC TIÊU:
 - Kiến thức: Nêu được công suất điện hao phí trên đường dây tải điện tỉ lệ nghịch với bình phương của điện áp hiệu dụng đặt vào hai đầu đường dây. 
- Kĩ năng: Giải thích được vì sao có sự hao phí điện năng trên dây tải điện.
- Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức vào cuộc sống: BVMT: Việc truyền tải điện năng đi xa bằng hệ thống các đường dây cao áp là một giải pháp tối ưu nhưng việc có quá nhiều các đường dây cao áp cũng phá vở cảnh quan, cản trở giao thông và gây nguy hiểm cho con người à đưa các đường dây cao áp xuống lòng đất (hoặc đáy biển) để giảm thiểu tác hại của chúng.
II. CHUẨN BỊ:
* Thầy: nhắc HS ôn lại công thức P, Q.
	 * Trò: xem trước bài, ôn lại nội dung GV dặn.
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 
1. Ổn định lớp: (1 phút). GV kiểm tra sĩ số: 
 2. Kiểm tra bài cũ: (4 phút)
 - Dòng điện xoay chiều có những tác dụng nào? Trong các tác dụng đó, tác dụng nào phụ thuộc vào chiều dòng điện?
 - Vôn kế và ampe kế xoay chiều có kí hiệu như thế nào? Khi mắc vôn kế và ampe kế xoay chiều vào mạch điện thì có cần phân biệt chốt cắm hay không? 
 3. Nội dung bài mới:
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản 
Hoạt động 1: (3 phút). Nhận biết sự cần thiết phải có máy biến thế để truyền tải điện năng, đặt trong trạm biến thế ở khu dân cư.
-GV nêu vấn đề như phần đầu bài SGK 
Hoạt động 2: (10 phút). Phát hiện sự hao phí điện năng vì tỏa nhiệt trên đường dây. Lập công thức tính công suất hao phí (Xoáy sâu)
-GV?: Truyền tải điện năng đi xa bằng dây dẫn có thuận tiện gì hơn so với vận chuyển các dạng nhiên liệu dự trữ năng lượng khác như than đá, dầu lửa?
-GV?: Liệu tải điện bằng đường dây dẫn như thế có hao hụt, mất mát gì dọc đường không?
-GV yêu cầu HS đọc mục 1 SGK.
-GV yêu cầu HS thảo luận tìm công thức liên hệ giữa công suất hao phí và P , U, R.
-GV giới thiệu công thức liên hệ giữa công suất hao phí và P , U, R.
-GV liên hệ giáo dục HS BVMT: Việc truyền tải điện năng đi xa bằng hệ thống các đường dây cao áp là một giải pháp tối ưu nhưng việc có quá nhiều các đường dây cao áp cũng phá vở cảnh quan, cản trở giao thông và gây nguy hiểm cho con người à đưa các đường dây cao áp xuống lòng đất (hoặc đáy biển) để giảm thiểu tác hại của chúng.
-HS suy nghĩà trả lời: truyền đi xa, nhanh, lượng lớn,
-HS: có, do tỏa nhiệt
-HS đọc SGK mục 1
-HS thảo luậnà lập công thức.
-HS lắng nghe, ghi bài.
-HS lắng nghe.
I. Sự hao phí điện năng trên đường đường dây tải điện:
 1. Tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện:
Ta có: P = UI
 Php = RI2
à Php = 
Hoạt động 3: (14 phút). Đề xuất các biện pháp làm giảm công suất hao phí và lựa chọn cách nào có lợi nhất (Xoáy sâu)
-GV yêu cầu HS thảo luận làm C1, C2, C3
-GV lần lượt gọi đại diện các nhóm trả lời.
GV gợi ý, hướng dẫn HS trả lời C1, C2, C3
-GV?: Nêu các cách làm giảm công suất hao phí trên đường dây tải điện?
-GV?: Trong các cách làm giảm công suất hao phí trên thì cách nào tối ưu nhất?
-HS làm việc theo nhóm (2 em) à trả lời C1, C2, C3
C1: giảm R hoặc tăng U
 C2: Ta đã biết R = 
 Chất làm dây và chiều dài đường dây không đổi. Vậy muốn giảm R thì phải tăng S tức là dùng dây dẫn có tiết diện lớn, có khối lượng lớn, đắt tiền, nặng, phải có hệ thống cột điện lớnà tốn kém hơn giá trị điện năng hao phí.
 C3: Tăng U, công suất hao phí sẽ giảm rất nhiều. Muốn vậy, chúng ta phải chế tạo máy tăng hđt.
-HS: giảm R, tăng U
-HS: tăng U
2. Cách làm giảm hao phí:
*) Kết luận:
 Để giảm hao phí điện năng do tỏa nhiệt trên đường dây tải điện thì tốt nhất là tăng hiệu điện thế đặt vào hai đầu đường dây.
Hoạt động 4: (5 phút). Vận dụng.
-GV lần lượt gọi Hs đọc đề và trả lời C4, C5
- HS đọc đề, suy nghĩ trả lời.
II. Vận dụng:
 C4: U tăng 5 lầnà Php giảm 
52 = 25 lần.
 C5: phải dùng máy biến thế để giảm công suất hao phí, tiết kiệm, bớt khó khăn vì dây dẫn quá to
4. Củng cố: (6 phút)
 	 - GV?: + Vì sao có sự hao phí trên đường dây tải điện? 
 + Nêu công thức tính điện năng hao phí trên đường dây tải điện.
 	 + Chọn biện pháp nào có lợi nhất để giảm công suất hao phí trên đường dây truyền tải điện? Vì sao? 
	- GV cho HS làm bài tập: 
	Khi dùng hiệu điện thế 200000V để truyền đi một công suất điện là 1000000W thì công suất hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây là bao nhiêu, biết điện trở tổng cộng của đường dây là 200. 
 5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2 phút)
- Học bài.
- Đọc phần “có thể em chưa biết” ở cuối bài.
- Làm bài tập: 36.1 à 36.4 SBT.
- Xem trước bài 37. Máy biến thế.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
- Thầy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 	- Trò: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trình kí tuần 21: