Giáo án Vật lí Lớp 9 - Tuần 15 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Tuần: 15	Ngày soạn: 15/11/2018
Tiết: 29 	
Bài 28: ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU
I. MỤC TIÊU:
 - Kiến thức: Nêu được nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều. 
 - Kĩ năng: Giải thích được nguyên tắc hoạt động (về mặt tác dụng lực và về mặt chuyển hóa năng lượng) của động cơ điện một chiều. 
 - Thái độ: 
 + Ham hiểu biết, yêu thích môn học.
 + Có ý thức vận dụng kiến thức vào cuộc sống: BVMT: khi động cơ điện 1 chiều hoạt động  sinh ra khí NO, NO2 , ảnh hưởng hoạt động của các thiết bị điện khác à thay động cơ điện 1 chiều bằng động cơ điện xoay chiều, tránh mắc chung động cơ điện 1 chiều với các thiết bị thu phát sóng điện từ. 
II. CHUẨN BỊ: 
 * Thầy: - Hình 28.2 SGK được phóng to, vẽ sẵn hình 28.1 SGK ở bảng phụ.
	- Dụng cụ TN biểu diễn gồm: 1 mô hình động cơ điện 1 chiều, 1 nguồn điện 6V.
	* Trò: Xem trước bài
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp: (1 phút). GV kiểm tra sĩ số: 
2. Kiểm tra bài cũ: (4 phút)
 Phát biểu quy tắc bàn tay trái. Chữa bài tập 27.3 SBT.
3. Nội dung bài mới:
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản 
Hoạt động 1: (9 phút). Tìm hiểu nguyên tắc cấu tạo của động cơ điện một chiều 
-GV yêu cầu HS quan sát hình 28.1SGK
-GV đưa ra mô hình động cơ điện một chiều và yêu cầu HS tìm hiểu cấu tạo.
-GV yêu cầu HS chỉ ra trên hình vẽ, trên mô hình các bộ phận của động cơ.
-HS quan sát 
-HS quan sát mô hình, đọc SGK à tìm hiểu cấu tạo của động cơ.
-HS chỉ trên hình vẽ, trên mô hình
I. Nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều: 
 1. Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều:
 Có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường (bộ phận đứng yên) và khung dây dẫn cho dòng điện chạy qua (bộ phận quay). Bộ phận đứng yên gọi là stato, bộ phận quay gọi là rôto.
Hoạt động 2: (13 phút). Nghiên cứu nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều: 
-GV yêu cầu HS quan sát hình 28.1 SGK, vận dụng quy tắc bàn tay trái à xác định lực điện từ tác dụng lên đoạn AB và CD của khung dây, biểu diễn cặp lực đó trên hình vẽ.
-GV?: Cặp lực vừa vẽ được có tác dụng gì đối với khung dây?
-GV?: Động cơ điện 1 chiều có các bộ phận chính nào? Nó hoạt động theo nguyên tắc nào?
-GV giáo dục HS BVMT: khi động cơ điện 1 chiều hoạt động  sinh ra khí NO, NO2 , ảnh hưởng hoạt động của các thiết bị điện khác à thay động cơ điện 1 chiều bằng động cơ điện xoay chiều, tránh mắc chung động cơ điện 1 chiều với các thiết bị thu phát sóng điện từ. 
-HS suy nghĩ trả lời
C1:
C2: Khung dây sẽ quay do tác dụng của hai lực
-HS trả lời (kết luận)
-HS: lắng nghe
2. Hoạt động của động cơ điện một chiều:
 Khi đặt khung dây dẫn trong từ trường và cho dòng điện chạy qua khung thì dưới tác dụng của lực điện từ, khung dây sẽ quay.
Hoạt động 3: (7 phút). Phát hiện sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện: 
-GV?: Khi hoạt động, động cơ điện chuyển hóa năng lượng từ dạng nào sang dạng nào? 
- Gọi hs nhận xét.
- Nhận xét, kết luận.
- Trả lời
-Nhận xét, bổ sung
- Lắng nghe, ghi bài.
III. Sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện:
 Điện năng được chuyển hóa thành cơ năng.
4. Củng cố: (8 phút)
 - GV yêu cầu HS làm C5, C6, C7 SGK
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3 phút)
- Học bài
- Đọc phần “có thể em chưa biết” ở cuối bài.
- Làm bài tập: 28.3, 28.4 SBT 
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
- Thầy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 	- Trò: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
Tuần: 15	Ngày soạn: 15/11/2018
Tiết: 30	 
Bài 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI (tiết 1)
I. MỤC TIÊU:
- Kiến thức: củng cố quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái.
- Kĩ năng:
+ Vận dụng được quy tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ của ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại.
 	+ Vận dụng được quy tắc bàn tay trái xác định chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đường sức từ hoặc chiều đường sức từ (hoặc chiều dòng điện) khi biết hai trong ba yếu tố.
+ Biết cách thực hiện các bước giải bài tập định tính phần điện từ, cách suy luận lôgic.
- Thái độ: Biết vận dụng kiến thức vào thực tế. 
II. CHUẨN BỊ: 
 * Thầy: - Bảng phụ vẽ sẵn hình 30.1, 30.2, 30.3 SGK. 
	- Dụng cụ làm TN biểu diễn gồm:
	 + Ống dây dẫn khoảng 500 – 700 vòng, = 0,2mm.
	 + Thanh nam châm thẳng, Sợi dây mảnh dài 20cm, giá TN, nguồn điện 6V, công tắc.
	* Trò: Xem trước bài, nghiên cứu giải trước các bài tập ở nhà.
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 
1. Ổn định lớp: (1 phút). GV kiểm tra sĩ số: 
 2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
 - HS 1: Phát biểu quy tắc nắm tay phải. 
 - HS 2: Phát biểu quy tắc bàn tay trái.
3. Nội dung bài mới:
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản 
Hoạt động 1: (15 phút). Giải bài 1
-GV treo bảng phụ vẽ sẵn hình 30.1 SGK, yêu cầu HS đọc đề.
-GV?: có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm? Vì sao em biết?
+ Đầu B của ống dây là cực gì?
-GV?: đổi chiều dòng điện, hiện tượng sẽ xảy ra như thế nào? Vì sao em biết?
 + Đầu B của ống dây là cực gì?
-GV làm TN 
-HS quan sát hình, đọc đề. 
-HS suy nghĩàtrả lời. 
-HS quan sát, kiểm tra lại kết quả bài làm. 
Bài 1:
a) Thanh nam châm bị hút về phía ống dây. 
b) Lúc đầu thanh nam châm bị đẩy ra xa, sau đó nó xoay đi và khi cực bắc của thanh nam châm hướng về phía đầu B của ống dây thì thanh nam châm bị hút. 
Hoạt động 2: (15 phút). Giải bài 2
-GV treo bảng phụ vẽ sẵn hình 30.2 SGK, gọi HS đọc đề.
-GV yêu cầu HS vẽ hình vào vở
-GV?: Để xác định chiều của lực điện từ (chiều dòng điện, chiều của đường sức từ) ta áp dụng quy tắc?
-GV lần lượt gọi HS lên bảng biểu diễn kết quả trên hình vẽ đồng thời giải thích các bước thực hiện.
+đề cho yếu tố nào, tìm yếu tố nào? Và tương ứng với phần nào trên bàn tay trái?
-HS: quan sát, đọc đề
-HS vẽ hình 
-HS: trả lời
-HS làm theo yêu cầu
Bài 2: 
S
a)
+
+
N
 F 
b) c) F 
S
.
N
S
N
.
 F
Hoạt động 3: (10 phút. Giải bài tập liên quan
-GV gọi HS đọc đề.
-GV đặt câu hỏi:
+ Đầu Q là cực gì? Vì sao?
+ Vậy đầu B là cực gì? Vì sao?
-GV?: yêu cầu HS trả lời câu b
-GV?: yêu cầu HS trả lời câu c
-Yêu cầu học sinh trả lời.
-Gọi hs khác nhận xét, bổ sung.
- Nhận xét, kết luận.
-HS quan sát hình, đọc đề. 
-HS suy nghĩ, trả lời
+ Q : cực Bắc vì .
+ B: cực Nam vì ....
-HS :  thanh nam châm quay đi .đầu B bị hút về phía Q
-HS :  quay trở lại và nằm theo hướng bắc - nam
- Trả lời 
- Nhận xét, bổ sung
- Lắng nghe, ghi bài.
Bài 24.1.SBT: 
a) B: cực Nam
b) Thanh nam châm quay đi và khi đầu B hướng về phía đầu Q thì bị hút
c) Thanh nam châm quay trở lại và nằm theo hướng Bắc - Nam
4. Củng cố: (2 phút)
- GV: Việc giải các bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải gồm những bước nào?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2 phút)
- Học lại quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái.
- Xem lại các bài tập vừa sửa, chuẩn bị bài 3.
- Làm bài tập: 30.4, 30.5 SBT
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
- Thầy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 	- Trò: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trình kí tuần 15:
N
S