Giáo án Vật lí Lớp 9 - Tuần 13 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Tuần: 13	Ngày soạn: 31/10/2018
Tiết: 25 	 
Bài 24: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA
I. MỤC TIÊU:
 - Kiến thức: Phát biểu được quy tắc nắm tay phải về chiều của đường sức từ trong lòng ống dây có dòng điện chạy qua. 
 - Kĩ năng: 
 + Vẽ được đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua.
 + Vận dụng được quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại.
 - Thái độ: Thận trọng, khéo léo khi làm thí nghiệm.
II. CHUẨN BỊ: 
 	- Thầy: Dụng cụ TN cho mỗi nhóm HS gồm: tấm nhựa có luồn sẵn các vòng dây của một ống dây dẫn, nguồn điện 1 chiều 6V, mạt sắt, dây nối.
 	- Trò: Xem trước bài
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 
1. Ổn định lớp: (1 phút). GV kiểm tra sĩ số: 
2. Kiểm tra bài cũ: (4 phút)
 Nêu quy ước về chiều đường sức từ. Vẽ và xác định chiều đường sức từ biểu diễn từ trường của nam châm thẳng. 
3. Nội dung bài mới:
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản 
Hoạt động 1: (2 phút). Nhận thức vấn đề bài học: 
-GV đặt vấn đề vào bài như phần đầu bài SGK
-HS lắng nghe 
Hoạt động 2: (10 phút). Tạo ra và quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua:
-GV gọi HS đọc cách tiến hành TN (đọc hết ý a)
-GV chốt lại cách tiến hành TN, giao dụng cụ và yêu cầu HS các nhóm làm TN
-GV yêu cầu HS trả lời C1
-GV yêu cầu HS thực hiện ý b và trả lời C2 
-GV hướng dẫn và yêu cầu HS thực hiện ý C à trả lời C3
-HS đọc SGK
-HS hoạt động nhóm làm TN 
-HS trả lời:
 +Giống nhau: phần từ phổ ở bên ngồi.
 +Khác nhau: Trong lòng ống dây các đường mạt sắt sắp xếp gần như song song với nhau.
-HS hoạt động nhóm làm theo yêu cầu của GV: 
 Đường sức từ ở trong và ngoài ống dây tạo thành những đường cong khép kín.
-HS hoạt động nhóm làm TN à trả lời C3: 
 Giống như thanh nam châm, đường sức từ cũng đi ra ở một đầu và đi ra ở một đầu của ống dây ống dây.
I. Từ phổ, đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua:
 1.Thí nghiệm:
 - (sgk)
Hoạt động 3: (5 phút). Rút ra kết luận về từ trường của ống dây:
-GV?: + Đường sức từ của ống dây có đặc điểm gì? 
 + Chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây như thế nào?
-GV gọi HS đọc mục 2, sau đó gv chốt lại 
-HS suy nghĩ, trả lời
-HS đọc thông tin mục 2, ghi bài
2. Kết luận: 
- Đường sức từ của ống dây là những đường cong khép kín.
- Hai đầu của ống dây cũng là hai từ cực. Đầu có các đường sức từ đi ra gọi là cực Bắc, đầu có các đường sức từ đi vào gọi là cực Nam.
Hoạt động 4:(10 phút) Tìm hiểu quy tắc nắm tay phải: (Xoáy sâu)
-GV?: Từ trường của ống dây do dòng điện sinh ra. Vậy chiều đường sức từ có phụ thuộc vào chiều dòng điện không?
-GV hướng dẫn HS làm TN kiểm tra dự đoán.
-GV?: Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào ?
-GV treo hình 24.3 SGk (phóng to), giới thiệu quy tắc nắm tay phải. 
- Y/c hs phát biểu quy tắc nắm tay phải.
-HS nêu dự đoán
-HS hoạt động nhóm làm TN
-HS trả lời.
-HS quan sát, lắng nghe
 - Phát biểu, ghi nội dung.
II. Quy tắc nắm tay phải:
 1. Chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua phụ thuộc vào yếu tố nào ?
 Phụ thuộc vào chiều dòng điện.
2. Quy tắc nắm tay phải:
 Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây.
4. Củng cố: (10 phút)
 - GV chốt lại nội dung cơ bản của bài
 - GV: yêu cầu HS làm C4, C5, C6 SGK. 67 
 5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3 phút)
- Học bài
- Đọc phần “có thể em chưa biết” ở cuối bài.
- Làm bài tập: 24.4, 24.5 SBT; 24.1 SBT.
- Xem trước bài 25: “Sự nhiễm từ của sắt, thép – Nam châm điện”
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
- Thầy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 	- Trò: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tuần: 13	Ngày soạn: 31/10/2018
Tiết: 26 	 
Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP – NAM CHÂM ĐIỆN
I. MỤC TIÊU:
 - Kiến thức: Mô tả được cấu tạo của nam châm điện và nêu được lõi sắt có vai trò làm tăng tác dụng từ.
 - Kĩ năng: Giải thích được hoạt động của nam châm điện
 - Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức vào cuộc sống: BVMT: Sử dụng nam châm để hút bụi kim loại, trong nhà máy cơ khí, luyện kim; Hạn chế ảnh hưởng của sóng điện từ để bảo vệ thiên nhiên.
II. CHUẨN BỊ: 
 	- Thầy: Dụng cụ làm TN biểu diễn: 1 ống dây có khoảng 500 – 700 vòng, 1 kim nam châm đặt trên giá thẳng đứng, 1 giá TN, 1 lõi sắt non và một lõi thép có thể đặt vừa trong lòng ống dây. 
 	- Trò: Xem trước bài
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP: 
1. Ổn định lớp: (1 phút). GV kiểm tra sĩ số: 
2. Kiểm tra bài cũ: (4 phút)
 Phát biểu quy tắc nắm tay phải. Làm bài tập: 24.4 SBT 
3. Nội dung bài mới:
Hoạt động của Thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản 
Hoạt động 1: (2 phút). Nhận thức vấn đề bài học: 
-GV đặt vấn đề vào bài như phần đầu bài SGK
-HS lắng nghe
Hoạt động 2: (10 phút). Làm TN về sự nhiễm từ của sắt và thép (hình 25.1 SGK):
-GV yêu cầu HS quan sát hình 25.1SGK, đọc mục 1a
-GV giới thiệu dụng cụ, làm TN
-GV?: khi dùng lõi sắt hoặc lõi thép thì góc lệch của kim nam châm có gì khác so với lúc đầu? 
-HS quan sát, đọc SGK
-HS quan sát
-HS trả lời: góc lệch của kim nam châm lớn hơn trường hợp không có lõi sắt hoặc thép.
I. Sự nhiễm từ của sắt, thép:
 1. Thí nghiệm:
 a.Thí nghiệm hình 25.1:
Hoạt động 3: (8 phút). Làm TN hình 25.2 SGK, rút ra kết luận về sự nhiễm từ của sắt, thép:
-GV yêu cầu HS quan sát hình 25.2SGK, đọc mục 1b
-GV giới thiệu dụng cụ, làm TN
-GV?: Có hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngắt dòng điện chạy qua cuộn dây?
-GV?:+ Nguyên nhân nào đã làm tăng tác dụng từ của ống dây có dòng điện chạy qua?
+ Sự nhiễm từ của sắt non và của thép có gì khác nhau?
-GV thông báo: về sự nhiễm từ của sắt, thép khi được đặt trong từ trường.
-GV giáo dục HS BVMT: Sử dụng nam châm để hút bụi kim loại trong nhà máy cơ khí, luyện kim; Hạn chế ảnh hưởng của sóng điện từ để bảo vệ thiên nhiên.
-HS quan sát, đọc SGK.
-HS quan sát.
-HS trả lời C1: lõi sắt non mất hết từ tính, còn lõi thép vẫn giữ được từ tính.
-HS trả lời.
-HS lắng nghe.
- Lắng nghe, ghi nhớ.
b.Thí nghiệm hình 25.2:
 2. Kết luận: 
 Sắt, thép, niken, côban và các vật liệu từ khác đặt trong từ truờng, đều bị nhiễm từ. 
Hoạt động 4: (10 phút). Tìm hiểu nam châm điện:
-GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK
-GV?: Nam châm điện được cấu tạo như thế nào?
-GV yêu cầu HS quan sát và chỉ ra các bộ phận của nam châm điện.
-GV?: ý nghĩa các con số ghi trên ống dây? 
-GV?: có thể làm tăng lực từ của nam châm điện bằng cách nào?
-GV yêu cầu HS trả lời C3
-HS làm việc với SGK
-HS trả lời: 
-HS quan sát, chỉ trên vậ thật.
-HS trả lời
-HS đọc thông tin SGK, trả lời
-HS quan sát hình 25.4, trả lời C3
II. Nam châm điện: 
 - Cấu tạo gồm: một ống dây dẫn trong có lõi sắt non.
 - Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng dây.
4. Củng cố: (7 phút)
 - GV chốt lại nội dung cơ bản của bài
 - GV: yêu cầu HS làm C4, C5 SGK. 69
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3 phút)
- Học bài
- Đọc phần “có thể em chưa biết” ở cuối bài.
- Làm bài tập: 25.1SBT 
- Xem trước bài 26: “Ứng dụng của nam châm”
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
- Thầy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 	- Trò: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trình kí tuần 13: