Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 9 - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 5/10/2017	 
Tuần dạy: 9	 
Tiết: 17
Bài 12: ĐỜI SỐNG KINH TẾ VĂN HOÁ
MỤC TIÊU:
Kiến thức
Dưới thời Lý, đất nước được ổn định lâu dài, nông nghiệp, thủ công nghiệp đã có chuyển biến và đạt được một số thành tựu nhất định.
Việc buôn bán với nước ngoài được phát triển.
Kĩ năng
Quan sát và phân tích các nét đặc sắc của một công trình nghệ thuật.
Thái độ
Khâm phục ý thức vươn lên trong công cuộc xây dựng đất nước độc lập của dân tộc ta vào thời Lý.
CHUẨN BỊ:
- GV: Tư liệu về kinh tế văn hóa thời Lý.
- HS: SGK + Bài soạn
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp: (1P)	 
2. Kiểm tra bài cũ: (5P)
- Trình bày diễn biến trận chiến trên phòng tuyến Như Nguyệt bằng lược đồ?
- Vì sao nhân dân ta chống Tống thắng lợi? Ý nghĩa lịch sử của chiến thắng này?
Nội dung bài mới: (32p)
Hoạt động của thây
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Sự chuyển biến của nền nông nghiệp
Khẳng định: Nông nghiệp là ngành kinh tế chủ yếu và quan trọng nhất dưới thời Lý.
Hỏi: Ruộng đất trong cả nước thuộc quyền sở hữu của ai?
Giảng: Thực tế, ruộng đất đều do nông dân canh tác. Hằng nămHHằng năm, nhân dân các địa phương theo tục lệ chia ruộng đất để cày cấy và nộp thuế cho vua. Tuy nhiên, trong xã hội thời Lý, sự phân hoá ruộng đất diễn ra khá mạnh. Vua Lý lấy một số đất công làm nơi thờ phụng, tế lễ...
Vua Lý rất quan tâm tới sản xuất nông nghiệp.
Gọi HS đọc phần in nghiêng trong SGK?
Hỏi: Trong lễ tịch điền nhà Vua tự cầy mấy đường thể hiện điều gì?
Hỏi: Những biện pháp nhà Lý khuyến khích phát triển nông nghiệp?
- THGDMT: Việc khai thác đktn (khẩn hoang, trồng dâu) để phát triển sản xuất.
Giảng; Do vậy, dưới thời nhà Lý nhiều năm mùa màng bội thu.
Hỏi: Tại sao nông nghiệp thời Lý phát triển mạnh như vậy?
Giảng: Nông nghiệp phát triển tạo điều kiện cho các ngành thủ công nghiệp và thương nghiệp phát triển.
HĐ 2: Thủ công nghiệp và thương nghiệp
Gọi HS đọc phần in nghiêng SGK.
Hỏi: Nội dung trong đoạn in nghiêng trên cho thấy nghề thủ công nào phát triển.
Hỏi: Tại sao vua Lý không dùng gấm vóc của nhà Tống?
Giảng: Ngoài nghề dệt, có nhiều nghề thủ công khác: chăn tằm ươm tơ, nghề gốm, xây dựng đền đài cung điện... đó là các nghề dân gian. Ngoài ra các nghề: làm đồ trang sức, làm giấy, đúc đồng, rèn sắt... đều phát triển.
- Cho HS xem các hình đồ gốm tráng men.
- Yêu cầu HS nhận xét về chúng.
Giảng: Bên cạnh đó, bàn tay người thủ công Đại Việt đã tạo dụtn nhiều công trình nổi tiếng như: vạc Phổ Minh, chuông Quy Điền...(sưu tầm: tranh ảnh về các công trình trên).
Hỏi: Bước phát triển mới của thủ công nghiệp thời Lý là gì?
Giảng: Thương nghệp: Việc buôn bán trong ngoài nước càng được mở mang phát triển.
Vùng biên giới hải đảo giữa hai nước đã được chính quyền 2 bên cho lập nhiều chợ để trao đổi buôn bán.
- Gọi HS đọc phần chữ nhỏ in nghiêng.
Giảng: Vân Đồn thuộc Quảng Ninh là một hải đảo, nơi thương nhân nước ngoài thường đến buôn bán.
Hỏi: Tại sao nhà Lý chỉ cho người nước ngoài buôn bán ở hải đảo, vùng biên giới mà không cho họ tự do đi lại ở nội địa? 
Hỏi: Sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý chứng tỏ điều gì?
- Của nhà vua.
Đọc.
- Để khuyến khích nhân dân sản xuất.
- Khai hoang, đào kênh mương, đắp đê, phong lụt.
- Ban hành luật cấm giết hại trâu bò, bảo vệ sức kéo cho nông nghiệp.
- Nhà nước quan tâm đến sản xuất nông nghiệp.
- Nhân dân chăm lo sản xuất.
Nghề dệt.
- Bởi nhà Lý muốn nâng cao giá trị hàng trong nước.
Tạo ra nhiều sản phẩm mới, kỹ thuật ngày càng cao.
Thể hiện ý thức cảnh giác, tự vệ đối với nhà Tống.
Nhân dân Đại Việt đã có đủ khả năng để xây dựng nền kinh tế tự chủ phát triển.
I. Đời sống kinh tế:
1. Sự chuyển biến của nền nông nghiệp:
- Ruộng đất đều thuộc quyền sở hữu của vua, do nông dân canh tác.
- Nhà Lý rất quan tâm đến nông nghiệp và đề ra nhiều biện pháp khuyến khích nông nghiệp phát triển.
2. Thủ công nghiệp và thương nghiệp.
- Thủ công nghiệp có rất nhiều ngành nghề tạo ra nhiều sản phẩm có chất lượng cao.
- Hoạt động trao đổi buôn bán ở trong và ngoài nước diễn ra rất mạnh.
- Vân Đồn được coi là nơi buôn bán rất thuận tiện với thương nhân nước ngoài.
4. Củng cố: (5p)
- Nhà Lý làm gì để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp?
- Trình bày những nét chính của sự phát triển thủ công nghiệp và thương nghiệp?
- Mối quan hệ giữa nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2P)
 - Học bài + soạn tiếp phần II
- Làm bài tập trong vở bài tập
IV. RÚT KINH NGHIỆM: GV:..............................................
HS:...
Ngày soạn: 5/10/2017	 
Tuần dạy: 9	 
Tiết: 18
Bài 12: ĐỜI SỐNG KINH TẾ VĂN HOÁ (tt)
I. MỤC TIÊU
Kiến thức
Thời Lý có sự phân hoá mạnh về giai cấp và các tầng lớp trong xã hội.
Văn hoá giáo dục phát triển mạnh, hình thành văn hoá Thăng Long.
Kỹ năng
Rèn luyện kỹ năng lập bảng so sánh, vẽ sơ đồ.
Thái độ
Giáo dục lòng tự hào truyền thống văn hiến của dân tộc, ý thức xây dựng nền văn hoá dân tôc.
CHUẨN BỊ:
- GV: Tranh ảnh các thành tựu văn hoá thời Lý.
- HS: SGK + Bài soạn
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
 1. Ổn định lớp: (1P)	 
 2. Kiểm tra bài cũ: (5P)
 - Nhà Lý đã làm gì để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp?
 - Nêu tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Lý? Mối quan hệ giữa nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp?
Nội dung bài mới: (32p)
Bên cạnh việc phát triển đời sống kinh tế thì văn hoá xã hội thời Lý cũng đạt được nhiều thành tựu rực rỡ. Bài học hôm nay cho thấy rõ điều đó.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Những thay đổi về mặt xã hội
- Nêu các tầng lớp trong xã hội.
Thời Lý, xã hội chia làm nhiều tầng lớp:
Hỏi: So với thời Đinh - Tiền Lê, sự phân biệt giai cấp ở thời Lý như thế nào?
Hỏi: Đời sống của các tầng lớp trong giai cấp thống trị như thế nào?
Hỏi: Nêu đời sống của các tầng lớp trong giai cấp bị trị?
HĐ 2: Giáo dục và văn hoá
Gọi HS đọc từ đầu đến "1000 người ở Thăng Long làm sư" ?
Hỏi: Văn Miếu được xây dựng năm nào?
Giảng: Văn Miếu chính thức được xây dựng vào tháng 9- 1070. Đây là miếu thờ tổ đạo Nho (do Khổng Tử sáng lập) và nơi dạy học cho các con vua. Văn Miếu dài 350m, ngang 75m. Năm 1075, khoa thi đầu tiên được mở tại đây. Năm 1076, nhà Quốc Tử Giám được dựng lên trong khu Văn Miếu và được coi là trường đại học đầu tiên của Đại Việt. Lúc đầu ở đây chỉ dành cho các con vua, sau đó 
nhà Lý mở rộng cho các con em quan lại và những người giỏi trong nước.
Giảng: Nhà Lý rất quan tâm đến giáo dục song chế độ thi cử chưa quy củ, nền nếp.
- Thời Lý, văn học chữ Hán bắt đầu phát triển và đặc biệt các vua nhà Lý đều sùng đạo Phật.
Hỏi: Nêu những dẫn chứng thời Lý, đạo Phật được sùng bái?
- Gọi HS đọc phần in nghiêng trang 48.
- Giới thiệu cho HS xem các công trình của nhà Lý H.24 - H.25 trong SGK.
+ Tượng Phật Adiđà nằm trong chùa Phật Tích ở Bắc Ninh được xây dựng ở thế kỉ thứ VII - X. Bức tượng này được vua Lý Thánh Tông cho đúc bằng vàng năm 1057.
+ Chùa Một Cột có tên là Diên Hựu (Phúc lành dài lâu) được xây dựng năm 1049 thời vua Lý Thái Tông. (Chuyện kể khi vua về già chưa có con trai, nên nhà vua thường đến chùa cầu tự. Một đêm vua mơ thấy Đức Phật Quan Âm hiện trên đài hoa sen ở một hồ nước hình vuông phía Tây Thăng Long, tay bế con trai đưa cho nhà vua).
Hỏi: Nêu vị trí đạo Phật thời Lý?
Giảng: Thời Lý, nhân dân ưa thích ca hát nhảy múa.
Hỏi: Kể tên các hoạt động văn hoá dân gian và các môn thể thao được nhân dân ưa thích?
Giảng:
- Các hoạt động văn hoá đó đều được đưa vào những lễ hội được tổ chức vào mùa xuân hằng năm ở khắp nơi.
- Kiến trúc và điêu khắc rất phát triển (kết hợp giới thiệu tranh ảnh về các công trình kiến trúc cho HS: tháp Báo Thiên, tháp Chương Sơn, chuông chùa Trùng Quang...).
Giảng: Các công trình kiến trúc có quy mô lớn, trình độ điêu khắc ngày càng tinh vi, thanh thoát.
Giới thiệu cho HS quan sát hình rồng thời Lý.
Yêu cầu HS nhận xét.
* Tổng kết: Các tác phẩm nghệ thuật của nhân dân ta thời Lý đã đánh dấu sự ra đời của nên văn hoá riêng của dân tộc - văn hoá Thăng Long. 
- THGDMT: Gd tinh thần tự hào dt về những thành tựu văn hóa.
Gd ý thức giữ gìn các di tích, hiện vật lịch sử - văn hóa ở địa phương.
- Sự phân biệt giai cấp sâu sắc hơn. Địa chủ ngày càng nhiều, nông dân tá điền tá điền bị bóc lột ngày càng nhiều.
Đầy đủ, sung túc. 
- Thợ thủ công và thương nhân sông rải rác ở các làng. Họ sản xuất các đồ dùng hàng ngày và buôn bán trao đổi cho nhau. Họ phải nộp thuế, làm nghĩa vụ với nhà vua.
- Nông dân: Là lực lượng sản xuất chính của xã hội. Đinh nam được chia ruộng đất theo tục lệ và làm nghĩa vụ cho nhà nước. 
Nông dân nghèo phải cày ruộng nộp tô cho địa chủ, có những người phải bỏ đi nơi khác sinh sống.
- Nô tì: tầng lớp thấp nhất trong xã hội. Họ phục vụ các nhà quan làm công việc nặng. Họ vốn là những tù binh, nợ nần hoặc tự bán thân, cuộc sống không bảo đảm.
- Đọc.
- Năm 1070.
- Vua Lý sai người dựng chùa tháp, tô tượng, đúc chuông, dịch kinh Phật, soạn sách Phật.
- Là quốc giáo.
- Hát chèo, múa rối, dàn nhạc có các nhạc cụ trống, kèn.
+ Đá cầu, vật, đua thuyền...
- Mình trơn, toàn thân uốn khúc uyển chuyển.
II. Sinh hoạt xã hội và văn hóa
1. Những thay đổi về mặt xã hội
- Quan lại; Hoàng tử, công chúa; nông dân giàu: được cấp hoặc có ruộng -> Địa chủ.
- Nông dân (18 tuổi trở lên): được nhận đất công của làng xã -> Nông dân thường.
- Nông dân không có ruộng: nhận ruộng của địa chủ cày cấy, nộp tô cho địa chủ -> Nông dân tá điền.
2. Giáo dục và văn hoá
- Năm 1070, nhà Lý xây dựng Văn Miếu và đến năm 1075, khoa thi đầu tiên được mở.
Quốc Tử Giám được thành lập năm 1076.
- Đạo Phật rất phát triển.
- Các ngành nghệ thuật: kiến trúc, điêu khắc, ca nhạc, lễ hội...rất phát triển.
-> Nền văn hoá mang tính dân tộc.
Củng cố: (5p)
- Trình bày những thay đổi xã hội dưới thời Lý?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2P)
 - Học bài + soạn tiếp phần II
IV. RÚT KINH NGHIỆM: 
GV:.........................................................................................................................................
HS:........................................................................................................................................
 Kí duyệt