Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 7 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 20/9/2018	 
Tuần: 7	 
Tiết: 13
Bài 9: NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH - TIỀN LÊ (tt)
MỤC TIÊU 
1. Kiến thức
- Các vua Đinh - Tiền Lê đã bước đầu xây dựng một nền kinh tế tự chủ bằng sự phát triển nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp.
- Cùng với sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội cũng có nhiều thay đổi.
2. Kĩ năng
Rèn luyện kĩ năng phân tích và rút ra ý nghĩa thành tựu kinh tế, văn hoá thời Đinh - Tiền Lê.
3. Thái độ
Giáo dục cho HS ý thức độc lập tự chủ trong xây dựng đất nước, biết quý trọng các truyền thống văn hoá của ông cha từ thời Đinh - Tiền Lê.
	II. Chuẩn bị:
- Thầy: SGK + giáo án 
- Trò: SGK + Bài soạn
 III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1 phút)
	2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
	- Nhà Đinh đã làm gì để xây dựng đất nước?
	- Trình bày diễn biến và ý nghĩa cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy.
 	3. Nội dung bài mới: (32 phút)
Giới thiệu bài mới
Cuộc kháng chiến chống Tống thắng lợi đã đánh bại âm mưu xâm lược của kẻ thù, khẳng định quyền làm chủ đất nước cuả nhân dân ta và củng cố nền độc lập, thống nhất của nước Đại Cồ Việt. Đó cũng là cơ sở để xây dựng nền kinh tế, văn hoá buổi đầu độc lập.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Bước đầu xây dựng nền kinh tế tự chủ
Yêu cầu: HS đọc SGK.
Hỏi: Em có suy nghĩ gì về tình hình nông nghiệp thời Đinh - Tiền Lê?
- Vua Lê Đại Hành tổ chức lễ cày tịch điền để làm gì?
- Những chính sách đó đem lại kết quả gì?
- Hiện nay nhà nước ta có quan tâm đến sản xuất nông nghiệp không?
-> THMT: Điều đó thể hiện tinh thần, ý thức lđ của dt ta rất cao.
- Sự phát triển của thủ công nghiệp thể hiện ở những mặt nào?
- GV giảng thêm: Vì đất nước đã độc lập, các nghề được tự do phát triển, không bị kìm hãm như trước đây. Mặt khác, các thợ khéo cũng không bị cống nạp sang Trung Quốc.
- Ở địa phương em có những nghề thủ công cổ truyền nào?
- Hãy miêu tả lại cung điện Hoa Lư để thấy được sự phát triển của nước ta thời Tiền Lê?
- THMT: Quan sát H20-> Giáo dục ý thức giữ gìn, tôn tạo các di tích lịch sử của Hoa Lư.
Hỏi: Thương nghiệp có gì đáng chú ý?
Hỏi: Việc thiết lập quan hệ bang giao với nhà Tống có ý nghĩa gì?
- HS đọc phần 1.
- Nông nghiệp được coi trọng vì đây là nền tảng kinh tế của đất nước. Nhà nứơc chú ý đến việc khai khẩn đất hoang, đào vét kênh ngoi, nhân dân được chia ruộng...® tạo điều kiện sản xuất nông nghiệp ổn định.
- Vua quan tâm đến sản xuất ® khuyến khích nhân dân làm nông nghiệp.
- Nông nghiệp ổn định và phát triển.
- Rất quan tâm: đào vét kênh mương thuận tiện cho việc đi lại, tưới tiêu; khai khẩn đất hoang.
- Các xưởng thủ công như đúc tiền, rèn vũ khí, may mặc, xây dựng...được thành lập.
- Các nghề thủ công: dệt lụa, làm giấy, đồ gốm cũng tiếp tục phát triển.
- Dệt may, đan lát, xây dựng nhà cửa...
- HS dựa vào SGK để miêu tả: cột dát vàng, bạc, có nhiều điện, đài tế, chùa chiền, kho vũ khí, kho thóc thuế... được xây dựng ® quy mô cung điện hoành tráng hơn.
- Nhiều khu chợ được hình thành, buôn bán với nước ngoài phát triển...
- Củng cố nền độc lập ® tạo điều kiện cho ngoại thương phát triển.
II. Sự phát triển kinh tế và văn hoá:
1. Bước đầu xây dựng nền kinh tế tự chủ
* Nông nghiệp:
- Quyền sở hữu ruộng đất thuộc về làng xã, theo tập tục chia nhau cày cấy, nộp thuế, đi lính và làm lao dịch cho nhà vua. 
- Việc đào vét kênh mương, khai khẩn đất hoang... được chú trọng, 
- Nghề trồng dâu tằm cũng được khuyến khích.
-> nhiều năm được mùa
* Thủ công nghiệp
- Xây dựng một số xưởng thủ công: từ thời Đinh đã có những xưởng đúc tiền, chế tạo vũ khí, may mũ áo... xây cung điện, chùa chiền. 
- Các nghề thủ công truyền thống cũng phát triển như dệt lụa, làm gốm
* Thương nghiệp:
 - Nhiều trung tâm buôn bán và chợ làng quê được hình thành. 
- Nhân dân hai nước Việt - Tống thường qua lại trao đổi hàng hóa ở vùng biên giới.
HĐ 2: Đời sông xã hội và văn hoá
Yêu cầu: HS đọc SGK.
Hỏi: Trong xã hội có những tầng lớp nào?
Hỏi: Tầng lớp thống trị gồm những ai?
Hỏi: Những người nào thuộc tầng lớp bị trị?
- Cho HS thảo luận nhóm: (4P) vẽ sơ đồ các tầng lớp xã hội.
- Tình hình văn hoá, giáo dục thời Đinh – Tiền Lê như thế nào?
- Vì sao các nhà sư thời kì này lại được trọng dụng?
- GV kể thêm chuyện đón tiếp sứ thần nước Tống của nhà sư Đỗ Thuận (dựa theo sách giáo viên)
Hỏi: Đời sống sinh hoạt của người dân diễn ra như thế nào?
- HS đọc phần 2.
- Thảo luận nhóm vẽ sơ đồ
- 3 tầng lớp cơ bản: thống trị, bị trị và nô tì.
- Vua, các quan văn, quan võ và một số nhà sư.
- Nông dân, thợ thủ công, người buôn bán và địa chủ.
- Dựa vào sgk
- Do đạo Phật được truyền bá rộng rãi, các nhà sư có học, giỏi chữ Hán ® nhà sư trực tiếp dạy học, làm cố vấn trong ngoại giao... ® rất được trọng dụng.
- Rất bình dị, nhiều loại hình văn hoá dân gian như ca hát, nhảy múa, đua thuyền, đánh đu, võ, vật diễn ra trong các lễ hội.
2. Đời sống xã hội và văn hoá
a. Xã hội
 Xã hội chia thành 3 tầng lớp: 
- Tầng lớp thống trị gồm vua, quan văn võ (cùng một số nhà sư).
- Tầng lớp bị trị: đa số là nông dân tự do, cày ruộng công làng xã.
- Tầng lớp cuối cùng là nô tì (số lượng không nhiều).
b. Văn hoá
- Nho học chưa tạo được ảnh hưởng, giáo dục chưa phát triển.
- Đạo Phật được truyền bá rộng rãi.
- Chùa chiền được xây dựng khắp nơi, nhà sư được coi trọng.
- Nhiều loại hình văn hoá dân gian: ca hát, nhảy múa, đua thuyền... phát triển.
4. Củng cố: (5p)
- Nguyên nhân nào làm cho nền kinh tế thời Đinh - Tiền Lê phát triển?
- Đời sống xã hội và văn hoá nước Đại Cồ Việt có những chuyển biến gì?
 5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2p)
 Học bài và soạn bài 10.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
Ngày soạn: 20/9/2018	 
Tuần: 7	 
Tiết: 14
Chương II: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI LÝ (Thế kỉ XI - XII)
Bài 10: NHÀ LÝ ĐẨY MẠNH CÔNG CUỘC XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC
I. Mục tiêu
 1. Kiến thức
Các chính sách của nhà Lý để xây dựng đất nước: Dời đô về Thăng Long, đặt tên nước là Đại Việt, chia lại đất nước về mặt hành chính, tổ chức lại bộ máy chính quyền trung ương và địa phương, xây dựng luật pháp chặt chẽ, quân đội vững mạnh...
 2. Kĩ năng
Phân tích và nêu ý nghĩa các chính sách xây dựng và bảo vệ đất nước của nhà Lý.
Rèn kĩ năng đánh giá công lao của nhân vật lịch sử tiêu biểu (thời Lý)
	3. Thái độ
- Giáo dục cho các em lòng tự hào và tinh thần yêu nước, yêu nhân dân.
- Giáo dục học sinh bước đầu hiểu rằng: Pháp luật Nhà nước là cơ sở cho việc xây dựng và bảo vệ đất nước.
	II. Chuẩn bị:
- Thầy: SGK + giáo án 
- Trò: SGK + Bài soạn
 III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1 phút)
	2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
	- Trình bày tình hình kinh tế nước ta thời Đinh – Tiền – Lê.
	- Đời sống xã hội và văn hoá nước Đại Cồ Việt có gì thay đổi?
 	3. Nội dung bài mới: (32 phút)
Giảng bài mới
Vào đầu thế kỉ XI, nội bộ nhà Tiền Lê lục đục, vua Lê không cai quản được đất nước. Nhà Lý thay thế, đất nước ta đã có những thay đổi như thế nào? 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Sự thành lập nhà Lý
Giảng: Vua Lê Long Đĩnh mắc bệnh trĩ không thể ngồi được phải nằm để coi chầu gọi là Lê Ngoạ Triều. Long Đĩnh là ông vua rất tàn bạo, nhân dân ai cũng căm ghét. Việc làm của ông: cho người vào cũi thả trôi sông, róc mía trên đầu sư, dùng dao cùn xẻo thịt người...
Hỏi: Khi Long Đĩnh chết, quan lại trong triều tôn ai làm vua?
Gọi HS đọc phần in nghiêng về Lý Công Uẩn.
Hỏi: Tại sao Lý Công Uẩn được tôn làm vua?
Giảng: Năm 1010, Lý Công Uẩn quyết định dời kinh đô Hoa Lư về Đại La và đổi Đại La thành Thăng Long.
- Treo bản đồ Việt Nam và chỉ hai vùng đất Hoa Lư và Thăng Long trên bản đồ.
Hỏi: Tại sao Lý Công Uẩn quyết định dời đô về Đại La và đổi tên là Thăng Long?
- Nhà Lý đã xây dựng thành Thăng Long ntn ?
Hỏi: Việc dời đô về Thăng Long của vua Lý nói lên ước nguyện gì của ông cha ta?
Giảng: Năm 1054, nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt, xây dựng và củng cố chính quyền từ Trung ương đến địa phương.
- Goi HS đọc SGK.
- Treo khung sơ đồ tổ chức hành chính của nhà Lý. 
Hướng dẫn HS điền vào sơ đồ trên bằng cách đặt câu hỏi:
- Ai là người đứng đầu Nhà nước?
- Quyền hành của vua như thế nào?
- Có ai giúp vua lo việc nước?
- Bộ máy chính quyền ở địa phương được tổ chức như thế nào?
- Lý Công Uẩn được tôn làm vua.
- Đọc
- Vì ông là người vừa có đức vừa có uy tín nên được triều thần nhà Lê quý trọng.
- Xem bản đồ.
- Địa thế thuận lợi và là nơi tụ họp của 4 phương.
- Dựa vào SGK.
- Muốn xây dựng đất nước giàu mạnh và khẳng định ý chí tự cường của dân tộc.
- Đọc
- Chưa.
1. Sự thành lập nhà Lý
* Bối cảnh ra đời nhà Lý:
- Năm 1005, Lê Hoàn mất, Lê Long Đĩnh nối ngôi và năm 1009 thì qua đời.
- Triều thần chán ghét nhà Lê đã tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua. Nhà Lý thành lập.
- Năm 1010, Lý Thái Tổ dời đô về Đại La, đổi tên là Thăng Long.
* Tổ chức bộ máy nhà nước:
- Năm 1054, nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt và xây dựng chính quyền.
+ TW: đứng đầu là vua, dưới có quan đại thần và các quan ở hai ban văn, võ.
+ Địa phương: cả nước chia thành 24 lộ, dưới lộ là phủ, dưới phủ là huyện, dưới huyện là hương, xã
HĐ 2: Luật pháp và quân đội
- Ở các triều đại Ngô-Đinh-Tiền Lê đã có bộ luật nào được ban hành chưa?
- Năm 1402 bộ luật đầu tiên của nước ta ra đời. Đó là bộ luật gì?
- GV: Đọc nôi dung một số điều luật trong bộ Hình thư:
"Lính bảo vệ cung và sau này cả hoạn quan không tự tiện vào cung cấm. Nếu ai vào sẽ bị tội chết. Người canh giữ không cẩn thận để người khác vào bị tội chết. Cấm dân không được bán con trai, quan lại không được giấu con trai. Những người cầm cố ruộng đất sau 20 năm được chuộc lại. Trả lại ruộng cho những người đã bỏ không cày cấy. Những người trộm trâu bò bị xử nặng, những người biết mà không báo cũng bị xử nặng..."
Hỏi: Bộ Hình thư bảo vệ ai? Cái gì?
Hỏi: Quân đội nhà Lý gồm mấy bộ phận?
-Yêu cầu học sinh đọc bảng phân chia giữa cấm quận và quân địa phương trong SGK...
- Nhà Lý thi hành chính sách gì về quân đội? 
- Quân đội nhà Lý còn được tổ chức như thế nào?
Hỏi: Em có nhận xét gì về tổ chức quân đội của nhà Lý?
Hỏi: Nhà Lý thi hành chủ trương gì để bảo vệ khối đoàn kết dân tộc?
Hỏi: Trình bày các chính sách đối ngoại của nhà Lý đối với các nước láng giềng?
Hỏi: Em có nhận xét gì về các chủ trương của nhà Lý?
- Chưa
- Bộ Hình thư
- Bảo vệ vua, triều đình, bảo vệ trật tự xã hội và sản xuất nông nghiệp.
- Gồm có cấm quân và quân địa phương.
- Dựa vào SGK.
- “ngụ binh ư nông”
- Có quân bộ và quân thủy, kỉ luật nghiêm minh, được huấn luyện chu đáo. 
- Vũ khí có giáo mác, dao, kiếm, cung, nỏ, máy bắn đá. 
- Tổ chức chặt chẽ, quy củ.
- Gả công chúa, ban quan tước cho các tù trưởng dân tộc.
- Trấn áp những người có ý định tách khỏi Đại Việt.
- Giữ quan hệ với Trung Quốc và Champa, kiên quyết bảo vệ chủ quyền dân tộc.
- Các chủ trương chính sách của nhà Lý vừa mềm dẻo vừa kiên quyết.
2. Luật pháp và quân đội
- Luật pháp:
+ Năm 1042, nhà Lý ban hành bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta - bộ Luật Hình thư.
+ Bao gồm những quy định chặt chẽ việc bảo vệ nhà vua và cung điện, xem trọng việc bảo vệ của công và tài sản của nhân dân; nghiêm cấm việc giết mổ trâu bò, bảo vệ sản xuất nông nghiệp. Người phạm tội bị xử phạt nghiêm khắc.
- Quân đội: 
 + 2 bộ phận: cấm quân và quân địa phương.
+ Có quân bộ và quân thủy. 
+ Vũ khí có giáo mác, dao, kiếm, cung, nỏ, máy bắn đá. 
- Chính sách đối nội, đối ngoại:
+ Củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
+ Đặt quan hệ ngoại giao bình thường với nhà Tống, Cham-pa. 
+ Kiên quyết bảo toàn lãnh thổ.
4. Củng cố: (5p)
- Yêu cầu HS điền vào những ô trống trong sơ đồ tổ chức bộ máy hnàh chính nhà Lý ở trung ương và địa phương.
- Nhà Lý đã làm gì để củng cố quốc gia thống nhất?
 5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2p)
 Học bài và soạn bài 11.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
 Kí duyệt