Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 6 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 13/9/2018	 
Tuần: 6	 
Tiết: 11
Phần hai: Lịch sử Việt Nam
TỪ THẾ KỈ X ĐẾN GIỮA THẾ KỈ XIX
Chương I : BUỔI ĐẦU ĐỘC LẬP THỜI NGÔ - ĐINH - TIỀN LÊ (Thế kỉ X)
Bài 8: NƯỚC TA BUỔI ĐẦU ĐỘC LẬP
Mục tiêu
 1. Kiến thức
- Ngô Quyền xây dựng nền độc lập không phụ thuộc vào các triều đại phong kiến Trung Quốc.
- Nắm được quá trình thống nhất đát nước của Đinh Bộ Lĩnh.
2. Kĩ năng
Bồi dưỡng cho HS kĩ năng lập biểu đồ, sơ đồ, sử dụng bản đồ khi học bài.
	3. Thái độ
- Giáo dục ý thức độc lập tự chủ và thống nhất đất nước của dân tộc.
- Ghi nhớ công ơn của Ngô Quyền và Đinh Bộ Lĩnh đã có công giành quyền tự chủ, thống nhất đất nước, mở ra thời kì độc lập lâu dài cho nước ta.
	II Chuẩn bị:
- Thầy: SGK + giáo án
- Trò: SGK + Bài soạn
 III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1 phút)
	2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
- Trình bày những đặc điểm cơ bản của xã hội phong kiến châu Âu.
- Xã hội phong kiến phương Đông có gì khác với xã hội phong kiến phương Tây? Chế độ quân chủ là gì?
 	3. Nội dung bài mới
Giới thiệu bài
Sau hơn 1000 năm kiên cường và bền bỉ chống lại ách đô hộ của phong kiến phương Bắc, cuối cùng nhân dân ta đã giành lại được nền độc lập. Với trận Bạch Đằng lịch sử (năm 938), nước ta bước vào thời kì độc lập, tự chủ.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Ngô Quyền dựng nền độc lập tự chủ
Yêu cầu: HS đọc SGK.
Hỏi: Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 có ý nghĩa gì?
Hỏi: Tại sao Ngô Quyền lại bãi bỏ bộ máy cai trị của họ khúc để thiết lập triều đình mới.
- Yêu cầu HS vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước 
- Hỏi: Vua có vai trò gì trong bộ máy nhà nước?
Hỏi: Em có nhận xét gì về bộ máy nhà nước thời Ngô?
- HS đọc phần 1 SGK
- Đánh bại âm mưu xâm lược của quân Nam Hán, chấm dứt hơn 10 thế kỷ thống trị của triều đại phong kiến phương Bắc.
- Họ Khúc mới chỉ dành được quyền tự chủ, trên danh nghĩa vẫn phụ thuộc vào nhà Hán® Ngô Quyền quyết tâm xây dựng một quốc gia độc lập.
- Vẽ sơ đồ
- Đứng đầu triều đình, quyết định mọi công việc chính trị, ngoại giao, quân sự.
- Còn đơn giản, sơ sài nhưng đã bước đầu thể hiện ý thức độc lập tự chủ
1. Ngô Quyền dựng nền độc lập tự chủ
- Năm 939, Ngô Quyền lên ngôi vua, chọn Cổ Loa làm kinh đô.
- Xây dựng chính quyền:
+ Trung ương: Vua đứng đầu quyết định mọi việc; đặt các chức quan văn, võ, quy định lễ nghi, sắc phục của quan lại các cấp.
+ Ở địa phương: cử các tướng có công coi giữ các châu quan trọng. 
Bộ máy nhà nước
Vua
Quan 
văn
Quan võ
Thứ sử các châu
HĐ 2: Tình hình chính trị cuối thời Ngô
Yêu cầu: HS đọc SGK.
- Sau khi trị vì đất nước được 5 năm, Ngô Quyền qua đời. Lúc đó, tình hình đất nước ta thay đổi như thế nào?
Giảng; Năm 950, Ngô Xương Văn giành lại được ngôi vua song uy tín của nhà Ngô đã giảm sút ® đất nước không ổn định.
Hỏi: Sứ quân là gì?
Hỏi: Việc chiếm đóng của các sứ quân? Điều đó có ảnh hưởng như thế nào tới đất nước.
- HS đọc phần 2 SGK.
- Đất nước rối loạn, các phe phái nhân cơ hội này nổi lên giành quyền lực: Dương Tam Kha cướp ngôi.
- Là các thế lực phong kiến nổi dậy chiếm lĩnh một vùng đất
- Các sứ quân chiếm đóng ở nhiều vị trí quan trọng trên khắp đất nước, liên tiếp đánh lẫn nhau® đất nước loạn lạc®là điều kiện thuận lợi cho giặc ngoại xâm tấn công đất nước
2. Tình hình chính trị cuối thời Ngô
- Sau khi Ngô Quyền mất (944): Dương Tam Kha tiếm quyền, các phe phái nổi lên khắp nơi.
- 950: Ngô Xương Văn dẹp được Dương Tam Kha nhưng cuộc tranh chấp giữa các thế lực, thổ hào địa phương vẫn tiếp diễn, 12 tương lĩnh chiếm cứ các vùng địa phương. Sử gọi là Loạn 12 sứ quân.
HĐ 3: Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước
- Hỏi: em hãy cho biết tình hình nước ta lúc bấy giờ như thế nào?
Giảng: Loạn 12 sứ quân gây biết bao tang tóc cho nhân dân, trong khi đó nhà Tống đang có âm mưu xâm lược nước ta. Do vậy, việc thống nhất đất nước trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.
-THMT: Đất nước giành được độc lập, song lại bị chia cắt bởi các thế lực cát cứ phong kiến; yêu cầu đấu tranh thống nhất để phát triển vững mạnh.
Hỏi: Đinh Bộ Lĩnh là ai?
Hỏi: Ông đã làm gì để dẹp yên 12 sứ quân?
- Hỏi: Trình bày quá trình thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh trên lược đồ.
- Vì sao Đinh Bộ Lĩnh lại dẹp yên được các sứ quân?
Hỏi: Việc Đinh Bộ Linh dẹp loạn 12 sứ quân có ý nghĩa gì?
- Loạn 12 sứ quân®đất nước chia cắt, loạn lạc
- Nhà Tống có âm mưu xâm lược
- Con của thứ sử Đinh Công Trứ, người Ninh Bình, có tài thống lĩnh quân đội
- Tổ chức lực lượng, rèn luyện vũ khí, xây dựng căn cứ ở Hoa Lư.
- Trình bày theo sgk.
- Được nhân dân ủng hộ, có tài đánh đâu thắng đó®các sứ quân xin hàng hoặc lần lượt bị đánh bại
- Thống nhất đất nước, lập lại hoà bình trong cả nước®tạo điều kiện xây dựng đất nước vững mạnh chống lại âm mưu xâm lược của kẻ thù
3. Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước
* Tình hình đất nước : 
- Loạn 12 sứ quân®đất nước chia cắt, loạn lạc
- Nhà Tống có âm mưu xâm lược
* Quá trình thống nhất : 
- Đinh Bộ Lĩnh lập căn cứ ở Hoa Lư.
- Liên kết với sứ quân Trần Lãm 
- Được nhân dân ủng hộ
®967: Đất nước thống nhất
4. Củng cố: (5p)
 - Vẽ sơ đồ bộ máy chính quyền nhà Ngô. Trình bày những biểu hiện về ý thức tự chủ của Ngô Quyền trong việc xây dựng đất nước? 
 - Tình hình cuối đời Ngô có gì đặc biệt? Ai đã có công dẹp yên các sứ quân
 5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2p)
 Học bài và xem lại .
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn: 13/9/2018	 
Tuần: 6	 
Tiết: 12
 Bài 9: NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH - TIỀN LÊ 
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Thời Đinh- Tiền Lê, bộ máy nhà nước đã được xây tương đối hoàn chỉnh, không còn đơn giản như thời Ngô. 
- Nhà Tống tiến hành chiến tranh xâm lược và đã bị quân dân ta đánh bại.
2. Kỹ năng
Bồi dưỡng kỹ năng vẽ sơ đồ, lập biểu đồ, trong quá trình học bài.
 3. Thái độ
- Lòng tự hào, tự tôn dân tộc.
 - Biết ơn các vị anh hùng có công xây dựng và bảo vệ đất nước.
	II. Chuẩn bị:
- Thầy: SGK + giáo án + Lược đồ cuộc kháng chiến chống Tống lần thứ nhất
- Trò: SGK + Bài soạn
 III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1 phút)
	2. Kiểm tra bài cũ: (5 phút)
- Trình bày tình hình nước ta cuối thời Ngô va quá trình thống nhât đất nước của Đinh Bộ Lĩnh. 
- Trình bày công lao của Ngô Quyền và Đinh Bộ Lĩnh đối với nước ta trong buổi đầu độc lập.
 	3. Nội dung bài mới: (32 Phút)
Giảng bài mới
Sau khi dẹp yên 12 sứ quân, đất nước lại được thanh bình, thống nhất. Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi vua, tiếp tục công cuộc xây dựng một quốc gia vững mạnh mà Ngô Quyền đã đặt nền móng.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Nhà Đinh xây dựng đất nước
Yêu cầu: HS đọc SGK
Hỏi: Sau khi thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh đã làm gì?
- Giải thích tên nước: "Đại": lớn; "Cồ" cũng có nghĩa là "lớn" Nước Việt to lớn có ý đặt ngang hàng với Trung Hoa.
- THMT: Vị trí địa lí của Hoa Lư được chọn làm nơi đóng đô.
Hỏi: Tại sao Đinh Tiên Hoàng lại đóng đô ở Hoa Lư?
Hỏi: Việc nhà Đinh không dùng niên hiệu của phong kiến Trung Quốc để đặt tên nước nói lên điều gì?
- GV giải thích khái niệm "vương" và "đế".
+ "Vương": tước hiệu của vua (dùng cho nước nhỏ, chư hầu).
+"Đế": là tước hiệu của vua nước lớn mạnh, có nhiều nước thần phục (chẳng hạn: Trung Quốc sau khi thống nhất thì xưng Đế).
- Đinh Tiên Hoàng còn áp dụng biện pháp gì để xây dựng đất nước?
Giảng: Thời Đinh nước ta chưa có luật pháp cụ thể, vua sai đặt vạc dầu và chuồng cọp trước điện răn đe kẻ phản loạn.
Hỏi: Những việc làm của Đinh Bộ Lĩnh có ý nghĩa như thế nào?
- HS đọc phần 1
- Lên ngôi Hoàng đế, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư.
- Là quê hương của Đinh Tiên Hoàng, đất hẹp, nhiều đồi núi ® thuận lợi cho việc phòng thủ.
- Đinh Bộ Lĩnh muốn khẳng định nền độc lập, ngang hàng với Trung Quốc chứ không phụ thuộc vào Trung Quốc.
- Phong vương cho con, cắt cử tướng lĩnh thân cận giữ chức vụ chủ chốt, dựng cung điện, đúc tiền, xử phạt nghiêm kẻ có tội.
- Ổn định đời sống xã hội ® cơ sở để xây dựng và phát triển đất nước.
I. Tình hình chính trị, quân sự
1. Nhà Đinh xây dựng đất nước
- 968: Đinh Bộ Lĩnh lên Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng), đặt tên nước là Đại Cồ Việt (nước Việt lớn), đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình).
- Năm 970, vua Đinh đặt niên hiệu là Thái Bình, phong vương cho con, cử các tướng thân cận nắm giữ các chức vụ chủ chốt ; dựng cung điện, đúc tiền... sai sứ sang giao hảo với nhà Tống.
HĐ 2: Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê
Yêu cầu: HS đọc SGK.
Hỏi: Nhà tiền Lê được thành lập trong hoàn cảnh nào?
Hỏi: Vì sao Lê Hoàn lại được suy tôn làm vua?
Hỏi: Việc Thái Hậu Dương Văn Nga trao áo bào cho Lê Hoàn nói lên điều gì?
- GV phân biệt khái niệm "Tiền Lê" và "Hậu Lê".
- Chính quyền nhà Lê được tổ chức như thế nào?
- Yêu cầu HS vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước 
Hỏi: Quân đội thời Tiền Lê được tổ chức như thế nào?
- HS đọc phần II.
- Sau khi Đinh Bộ Lĩnh và Đinh Liễn bị ám hại ® nội bộ nhà Đinh lục đục, bên ngoài, quân Tống chuẩn bị xâm lược ® Lê Hoàn được suy tôn làm vua.
- Là người có tài, có chí lớn, mưu lược, lại đang giữ chức Thập đạo tướng quân thống lĩnh quân đội ® lòng người quy phục.
- Thể hiện sự thông minh, quyết đoán, đặt lợi ích quốc gia lên trên lợi ích dòng họ, vượt lên quan niệm phong kiến để bảo vệ lợi ích dân tộc.
- Vua đứng đầu, dưới vua là quan văn, quan võ và tăng quan. Cả nước chia thành 10 lộ, dưới lộ là phủ và châu.
- Vẽ sơ đồ
- Gồm 10 đạo, chia thành 2 bộ phận:
- Cấm quân (quân của triều đình).
- Quân địa phương.
2. Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê
- Sự thành lập của nhà Lê
+ 979: Đinh Tiên Hoàng bị giết ® nội bộ lục đục.
+ Nhà Tống lăm le xâm lược ® Lê Hoàn được suy tôn lên làm vua.
- Tổ chức chính quyền 
+ Ở TW: vua nắm mọi quyền hành, giúp vua có thái sư, đại sư và quan lại gồm 2 ban văn, võ ; các con vua được phong vương và trấn giữ các nơi quan trọng.
+ Cả nước chia thành 10 lộ, dưới lộ có phủ và châu.
+ Xây dựng quân đội (10 đạo và 2 bộ phận cấm quân và quân địa phương).
HĐ 3: Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn 
Yêu cầu: HS đọc SGK.
- Quân Tống xâm lược nước ta trong hoàn cảnh nào?
- GV tường thuật lại diễn biến cuộc kháng chiến theo lược đồ. (Giảng thêm về chi tiết Lê Hoàn chọn Bạch Đằng để chặn giặc kế thừa tài quân sự của Ngô Quyền trước đây).
Yêu cầu: HS tường thuật lại diễn biến.
Hỏi: ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống là gì?
- HS đọc phần 3.
- Cuối năm 979, nội bộ nhà Đinh lục đục vì tranh quyền lợi ® quân Tống xâm lược.
- Quan sát, lăng nghe.
- HS tường thuật lại cuộc kháng chiến.
- Khẳng định quyền làm chủ đất nước, đánh bại âm mưu xâm lược của quân Tống ® củng cố nền độc lập của nước nhà.
3. Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn
- Diễn biến 
+ Đầu năm 981, quân Tống theo 2 đường thuỷ, bộ tiến đánh nước ta.
+ Lê Hoàn trực tiếp tổ chức và lãnh đạo cuộc kháng chiến.
+ Nhiều trận chiến diễn ra trên sông Bạch Đằng. Trên bộ quân ta chặn đánh địch quyết liệt. Quân Tống đại bại.
- Ý nghĩa:
+ Chiến thắng biểu thị ý chí quyết tâm chống ngoại xâm của quân dân ta.
+ Chứng tỏ bước phát triển mới của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập dân tộc của Đại Việt.
4. Củng cố: (5p)
- Vẽ sơ đồ bộ máy chính quyền trung ương và địa phương thời Tiền Lê?
- Trình bày diễn biến, ý nghĩa của cuộc kháng chiến chống Tống do Lê Hoàn chỉ huy (năm 981).
- Việc nhân dân ta lập đền thờ vua Đinh (Ninh Bình) chứng tỏ điều gì?
 5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2p)
 Học bài và soạn bài 10.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
	Kí duyệt