Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 28 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 18/02/2019 
Tiết thứ 55 đến tiết 56	
Tuần 28	
Bài 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN (tiếp theo)
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ:
- Kiến thức
+ Các mốc quan trọng của phong trào Tây Sơn nhằm đánh đổ tập đoàn phong kiến phản động, tiêu diệt quân Xiêm, từng bước thống nhất đất nước.
+ Tài chỉ huy quân sự của Nguyễn Huệ.
- Kỹ năng
+ Trình bày diễn biến phong trào Tây Sơn trên lược đồ.
+ Trình bày chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút trên lược đồ.
- Thái độ : Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, những chiến công vĩ đại của nghĩa quân Tây Sơn.
2. Phẩm chất, năng lực cần hình thành và phát triển cho HS:
- Năng lực tự học, đọc hiểu: Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm:
- Năng lực nêu và giải quyết vến đề, sáng tạo: tóm tắt được nguyên nhân, diễn biến, kết quả, ý nghĩa của trận Rạch Gầm – Xoài Mút..
- Năng lực hợp tác nhóm: HS biết cách hoạt động của nhóm
II. CHUẨN BỊ:
- GV: sgk + giáo án.
- HS: sgk + bài soạn
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp (1p)
2. Kiểm tra bài cũ: (4p)
- Nêu những nét chính về tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau TK XVIII.
- Trình bày trên lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn?
3. Bài mới: (33p)
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kiến thức
HĐ1:Hoạt động tìm hiểu thực tiễn: (2 P) 
a. Mục đích của hoạt động: 
- Nhằm giới thiệu cho HS biết được nội dung của tiết học.
b. Cách tổ chức hoạt động: 
Giới thiệu nội dung của tiết học, bài học hôm nay:
Sau khi xây dựng căn cứ, nghĩa quân Tây Sơn ngày càng vững mạnh, phát triển lực lượng nghĩa quân, 3 anh em Nguyễn Nhạc quyết tâm lật đổ chính quyền phong kiến thối nát, đánh đuổi quân Xiêm bảo vệ nền độc lập dân tộc.
Lắng nghe và ghi nhận
HĐ2:Hoạt động tìm tòi, tiếp nhận kiến thức
Kiến thức 1: Lật đổ chính quyền họ Nguyễn (14P)
a. Mục đích hoạt động:
b. Cách thức hoạt động:
GV chỉ bản đồ: Thành Quy Nhơn (huyện An Khê tỉnh Bình Định).
GV kể chuyện: Nguyễn Nhạc giả vờ bị bắt, bị nhốt vào cũi, rồi sai nghĩa quân khiêng vào thành nộp cho quân Nguyễn. Nửa đêm ông phá cũi đánh từ trong ra, phối hợp với quân Tây Sơn tiến công từ ngoài vào. Chỉ trong một đêm, nghĩa quân đã hạ được thành Quy Nhơn.
Hỏi: Thành Quy Nhơn thuộc về tay nghĩa quân đã có ý nghĩa gì?
GV chỉ vùng từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận, nghĩa quân đã làm chủ sau khi chiếm được thành Quy Nhơn.
Hỏi: Biết tin Tây Sơn nổi dậy, chúa Trịnh có hành động gì?
Hỏi: Tại sao Nguyễn Nhạc lại phải hòa hoãn với quân Trịnh?
Hỏi: Việc quân Trịnh tiến đánh chúa Nguyễn và chúa Nguyễn vượt biển chạy vào Gia Định đã đặt quân Tây Sơn đứng trước tình thế như thế nào?
Hỏi: Quân Tây Sơn đã làm thế nào để thoát khỏi tình thế nguy hiểm đó?
Hỏi: Quân Tây Sơn đã lật đổ chính quyền họ Nguyễn như thế nào?
Hỏi: Theo em, vì sao cuộc khởi nghĩa lan nhanh và giành được thắng lợi? 
- Táo bạo, dũng cảm, thông minh, bất ngờ nên địch bị động.
- Lần đầu tiên nghĩa quân hạ được 1 thành lũy dịnh thự của bọn quan lại, uy thế chính trị của chúng suy sụp; trái lại, uy thế của nghĩa quân tăng lên nhanh chóng.
- Phái mấy vạn quân vào đánh chiếm Phú Xuân (Huế).
- Họ Nguyễn không chống nổi quân Trịnh phải vượt biển vào Gia Định.
- Nghĩa quân Tây Sơn ở vào thế bất lợi: phía bắc có quân Trịnh, phía nam có quân Nguyễn.
- Đứng trước tình thế bất lợi đó và không thể cùng 1 lúc đối phó với cả 2 kẻ thù, Nguyễn Nhạc đã khôn khéo tạm hòa hoãn với quân Trịnh ở phía bắc để dồn sức đánh chúa Nguyễn ở phía nam.
- Từ năm 1776 - 1783, nghĩa quân 4 lần đánh vào Gia Định. Trong lần tiến quân thứ 2 (năm 1777) Tây Sơn bắt giết được chúa Nguyễn, chỉ có Nguyễn Ánh chạy thoát
- Sức mạnh của nhân dân hưởng ứng cuộc khởi nghĩa, thể hiện lòng căm thù giai cấp phong kiến và sự đoàn kết dân tộc.
- Tài trí của anh em Tây Sơn lãnh đạo phong trào.
II. Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm:
1. Lật đổ chính quyền họ Nguyễn.
- Tháng 9 - 1773, quân Tây Sơn chiếm được phủ Quy Nhơn, địa bàn hoạt động của nghĩa quân mở rộng suốt từ Quảng Nam đến Bình Thuận.
- Chúa Trịnh cử Hoàng Ngũ Phúc chỉ huy 3 vạn quân tiến công chiếm Phú Xuân, chúa Nguyễn phải vượt biển vào Gia Định.
- Quân Tây Sơn ở thế bất lợi, Nguyễn Nhạc tạm hòa hoãn với quân Trịnh để dồn sức đánh chúa Nguyễn.
- 1777, Tây Sơn bắt giết được chúa Nguyễn, chỉ còn Nguyễn Ánh chạy thoát. Chính quyền họ Nguyễn đến đây bị lật đổ.
Kiến thức 2: Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785) (15P)
a. Mục đích hoạt động: HS nắm được nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa trận Rạch Gầm – Xoài Mút
b. Cách thức hoạt động:
Hỏi: Vì sao quân Xiêm xâm lược nước ta?
GV sử dụng lược đồ H.57 phóng to chỉ đường tiến quân của quân Xiêm kéo vào Gia Định theo 2 hướng mũi tên: 2 vạn quân thủy đổ bộ lên Rạch Giá (Kiên Giang), 3 vạn quân bộ xuyên qua Chân Lạp tiến vào Cần Thơ.
Hỏi: Thái độ của quân Xiêm như thế nào khi vào nước ta?
GV chỉ bản đồ địa danh Mỹ Tho (đại bản doanh của nghĩa quân), chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận đại quyết chiến.
Hỏi: Vì sao Nguyễn Huệ lại chọn đoạn sông này?
GV giới thiệu các ký hiệu chỉ thủy quân, bộ binh Tây Sơn, trình bày thế trận của Nguyễn Huệ theo bản đồ. Chiến thắng RG-XM.
- Thủy quân giấu quân trong các nhánh sông Rạch Gầm - Xoài Mút và sau các ngách của cù lao.
- Bộ binh mai phục bên bờ và trên cù lao giữa sông.
- Ngày 19-1-1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử địch vào trận địa mai phục. Từ Mỹ Tho và ở các ngách của các cù lao, các nhánh sông đổ ra đánh phía trước mặt và vào bên sườn địch. Trong khi đó, phục binh ở hai bên bắn xả vào đoàn thuyền chiến
- kết quả?
Hỏi: Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút có ý nghĩa lịch sử như thế nào?
- THGDMT: Sự lan rộng và thắng lợi của phong trào nông dân trong cả nước nói lên điều gì?
- Nguyễn Ánh sang cầu cứu quân Xiêm. Vua Xiêm lợi dụng cơ hội này thực hiện âm mưu chiếm đất Gia Định.
- Hung hăng, bạo ngược nhân dân oán ghét.
- Vì đây là vùng hiểm yếu 
- Là một trong những trận thủy chiến lớn nhất.
- Khẳng định sức mạnh to lớn của nghĩa quân, thiên tài quân sự của Nguyễn Huệ.
- Đập tan âm mưu xâm lược của phong kiến nhà Xiêm do Nguyễn Ánh dẫn đường.
- Tuy đất nước bị các tập đoàn pk chia cắt, song nhân dân vẫn giữ vững tinh thần, ý thức thống nhất dt, Tổ quốc
2. Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785)
* Nguyên nhân
Nguyễn Ánh sang cầu cứu quân Xiêm.
* Diễn biến
- Năm 1784, hơn 5 vạn quân Xiêm kéo vào đánh chiếm miền Tây Gia Định và gây nhiều tội ác đối với nhân dân.
- Tháng 1 - 1785, Nguyễn Huệ kéo quân vào Gia Định và bố trí trận địa ở khúc sông Tiền, đoạn từ Rạch Gầm đến Xoài Mút (Châu Thành - Tiền Giang) để nhử quân địch. 
- Quân Xiêm bị tấn công bất ngờ nên bị tiêu diệt gần hết, Nguyễn Ánh thoát chết, sang Xiêm lưu vong.
* Ý nghĩa
- Là một trong những trận thủy chiến lớn nhất và lừng lẫy nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta. 
- Đưa phong trào Tây Sơn phát triển lên một trình độ mới. Từ đây, phong trào Tây Sơn trở thành phong trào quật khởi của cả dân tộc.
Hoạt động 3: Hoạt động luyện tập, thực hành, thí nghiệm
a. Mục đích hoạt động: Nắm được thời gian trận Rạch Gầm - Xoài Mút thắng lợi.
b. Cách thức hoạt động:
Chọn câu trả lời đúng:
Trận Rạch Gầm - Xoài Mút chiến thắng vào năm nào ?
1784
1785
1786
1787
Chọn câu B
Hoạt động 4: Hoạt động vận dụng và mở rộng (2P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm được tại sao Nguyễn Nhạc lại phải hòa hoãn với quân Trịnh?
b. Cách thức hoạt động:
- Tại sao Nguyễn Nhạc lại phải hòa hoãn với quân Trịnh?
- Đứng trước tình thế bất lợi đó và không thể cùng 1 lúc đối phó với cả 2 kẻ thù, Nguyễn Nhạc đã khôn khéo tạm hòa hoãn với quân Trịnh ở phía bắc để dồn sức đánh chúa Nguyễn ở phía nam.
4. Hướng dẫn về nhà, hoạt động tiếp nối: (3P)
a. Mục đích của hoạt động:
 Nhằm giúp HS học tốt hơn ở tiết sau.
b. Cách tổ chức hoạt động:
- HS: Học bài cũ, chuẩn bị bài học của tiết sau.
- GV: Nhắc nhở HS về nhà học bài và chuẩn bị bài
c. Sản phẩm của học sinh:
 Bài soạn phần III (bài 25).
IV. Kiểm tra đánh giá chủ đề/bài học: (4P)
- Trình bày diễn biến trận Rạch Gầm – Xoài Mút.
- Chiến thắng Rạch Gầm – Xoài Mút có ý nghĩa quan trọng như thế nào?
- GV đánh giá, tổng kết về kết quả giờ học.
V. Rút kinh nghiệm:
..
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tiết 56
Bài 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN (tiếp theo)
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ:
- Kiến thức
Mốc niên đại gắn liền với hoạt động của nghĩa quân Tây Sơn đánh đổ chính quyền vua Lê, chúa Trịnh.
- Kỹ năng
Trình bày diễn biến trận đánh trên bản đồ.
- Thái độ
Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, những chiến công vĩ đại của nghĩa quân Tây Sơn.
2. Phẩm chất, năng lực cần hình thành và phát triển cho HS:
- Năng lực tự học, đọc hiểu: Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Trịnh.
- Năng lực nêu và giải quyết vến đề, sáng tạo: Hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh, Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản - Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà.
- Năng lực hợp tác nhóm: HS biết cách hoạt động của nhóm	
II. CHUẨN BỊ:
- GV: sgk + giáo án.
- HS: sgk + bài soạn
III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp (1p)
2. Kiểm tra bài cũ: (4p)
Thuật lại chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút? Nêu ý nghĩa của sự kiện đó?
3. Bài mới: (33p)
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung kiến thức
HĐ1:Hoạt động tìm hiểu thực tiễn: (2 Phút) 
a. Mục đích của hoạt động: 
- Nhằm giới thiệu cho HS biết được nội dung của tiết học.
b. Cách tổ chức hoạt động: 
Giới thiệu nội dung của tiết học, bài học hôm nay:
Sự mục nát, suy yếu của chính quyền phong kiến là nguyên nhân dẫn tới những cuộc đấu tranh của nhân dân. Sau khi tiêu diệt nhà Nguyên ở phía Nam, Nguyễn Huệ quyết định đem quân tiêu diệt vua Lê - chúa Trịnh, tiến tới thống nhất đất nước.
Nghe, quan sát..
HĐ2: Hoạt động tìm tòi, tiếp nhận kiến thức
Kiến thức 1: Hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh: (14P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm được nghĩa quân hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh
b. Cách thức hoạt động:
Hỏi : Mục đích của nghĩa quân Tây Sơn sau khi đánh tan 5 vạn quân Xiêm?
Hỏi: Tình hình Đàng Ngoài lúc bấy giờ như thế nào?
Hỏi: Hãy nêu những hoạt động của Nguyễn Huệ trong cuộc tiến quân ra Bắc lần thứ nhất (1786).
GV đính niên đại 1786 vào địa danh Phú Xuân trên lược đồ và nhấn mạnh: toàn bộ Đàng Trong đã thuộc về Tây Sơn.
- Nhân cơ hội này, Nguyễn Huệ tiến thẳng ra Bắc.
Hỏi: Vì sao Nguyễn Huệ lại nêu danh nghĩa "phù Lê diệt Trịnh"?
GV chỉ bản đồ: Giữa năm 1786, Nguyễn Huệ cho quân từ Phú Xuân đánh ra Thăng Long. Chúa Trịnh bị bắt. Chính quyền phong kiến họ Trịnh tồn tại hơn 200 năm đã bị sụp đổ, Nguyễn Huệ giao quyền cho nhà Lê, rút về Nam.
Hỏi: Vì sao quân Tây Sơn tiêu diệt họ Trịnh nhanh chóng như vậy?
Hỏi: Nêu ý nghĩa việc Tây Sơn tiêu diệt chính quền họ Nguyễn ở ĐT và lật đổ chính quyền họ Trịnh ở ĐN.
- Tiêu diệt nốt họ Trịnh ở Đàng Trong.
- Quân Trịnh đang đóng ở Phú Xuân kiêu căng, sách nhiễu dân chúng.
- 1786, Nguyễn Huệ cho quân đánh Phú Xuân
- Nhằm tập hợp dân chúng hưởng ứng, ủng hộ mình và nhiều người còn tưởng nhớ nhà Lê.
- Nhân dân chán ghét nhà Trịnh, ủng hộ Tây Sơn.
- Thế lực quân Tây Sơn đang mạnh.
III. Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Trinh:
1. Hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh
- 6 - 1786, được sự giúp sức của Nguyễn Hữu Chỉnh, nghĩa quân Tây Sơn nhanh chóng hạ thành Phú Xuân rồi tiến ra Nam sông Gianh, giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong.
- Với khẩu hiệu “phù Lê diệt Trịnh”, Tây Sơn tiến quân ra Bắc. Giữa năm 1786, Nguyễn Huệ đánh Thăng Long, chúa Trịnh bị dân bắt đem nộp cho Tây Sơn. Chính quyền họ Trịnh sụp đổ. Nguyễn Huệ vào thành, giao chính quyền cho vua Lê rồi trở về Nam.
Kiến thức 2: Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản - Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà (13P)
a.Mục đích hoạt động: Nắm được nội dung Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản - Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà
b. Cách thức hoạt động:
Hỏi: Tình hình Bắc Hà sau khi quân Tây Sơn rút về Nam?
GV: Sau khi rời Thăng Long, Nguyễn Huệ về Phú Xuân giao Bắc Hà cho vua Lê và cử Nguyễn Hữu Chỉnh ở lại Nghệ An giúp trấn thủ Nguyễn Văn Duệ.
GV chỉ lược đồ 3 vùng 3 anh em Tây Sơn chiếm giữ.
Hỏi: Trước tình hình đó, Nguyễn Huệ đã có biện pháp gì?
Hỏi: Vì Sao Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà
Hỏi: Việc lật đổ các tập đoàn phong kiến họ Lê, họ Trịnh có ý nghĩa gì?
- Con cháu họ Trịnh nổi loạn.
- Lê Chiếu Thống bạc nhược.
- Nguyễn Hữu Chỉnh lộng quyền chống Tây Sơn.
- Cử Vũ Văn Nhậm ra Bắc diệt Chỉnh.
- Năm 1788, Nguyễn Huệ ra Bắc lần II (tiêu diệt Nhậm).
- Được nhân dân, nhiều sĩ phu nổi tiếng giúp đỡ.
- Lực lượng Tây Sơn hùng mạnh.
- Chính quyền phong kiến Trịnh - Lê quá thối nát.
- Xóa bỏ sự chia cắt đất nước - Đàng Trong và Đàng Ngoài 
- Đặt cơ sở cho việc thống nhất lãnh thổ.
2. Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản - Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà
- Quân Tây Sơn rút về Nam, tình hình Bắc Hà lại rối loạn, Lê Chiêu Thống không dẹp nổi nên mời Nguyễn Hữu Chỉnh ra giúp và đánh tan tàn dư họ Trịnh. Từ đó, Chỉnh lại lộng quyền và ra mặt chống Tây Sơn.
- Nguyễn Huệ sai Vũ Văn Nhậm ra Bắc trị tội Chỉnh. Vũ Văn Nhậm lại kiêu căng, có mưu đồ riêng. Giữa năm 1788, Nguyễn Huệ lại ra Bắc diệt Nhậm.
- Các sĩ phu nổi tiếng Bắc Hà như Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích, Nguyễn Thiếp... đã hết lòng giúp Nguyễn Huệ xây dựng chính quyền ở Bắc Hà.
Hoạt động 3: Hoạt động luyện tập, thực hành, thí nghiệm (2P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm được nghĩa quân Tây Sơn hạ thành Phú Xuân vào thời gian nào?
 b. Cách thức hoạt động:
Nghĩa quân Tây Sơn nhanh chóng hạ thành Phú Xuân vào thời gian nào ?
6-1786
6-1789
7-1786
8-1787
Chọn câu A
Hoạt động 4: Hoạt động vận dụng và mở rộng (2P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm được vì sao quân Tây Sơn tiêu diệt họ Trịnh nhanh chóng
b. Cách thức hoạt động:
Hỏi: Vì sao quân Tây Sơn tiêu diệt họ Trịnh nhanh chóng như vậy?
- Nhân dân chán ghét nhà Trịnh, ủng hộ Tây Sơn.
- Thế lực quân Tây Sơn đang mạnh.
4. Hướng dẫn về nhà, hoạt động tiếp nối: (3P)
a. Mục đích của hoạt động:
 Nhằm giúp HS học tốt hơn ở tiết sau.
b. Cách tổ chức hoạt động:
- HS: Học bài cũ, chuẩn bị bài học của tiết sau.
- GV: Nhắc nhở HS về nhà học bài và chuẩn bị bài
c. Sản phẩm của học sinh:
 Bài soạn phần IV ( bài 25).
IV. Kiểm tra đánh giá chủ đề/bài học: (4P)
- Nêu diễn biến của phong trào Tây Sơn.
- Nêu vai trò của Nguyễn Huệ trong phong trào Tây Sơn.
- GV đánh giá, tổng kết về kết quả giờ học.
V. Rút kinh nghiệm:
 Kí duyệt: 26/2/2019