Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 28 - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 1/3/2018
Tuần: 28 
Tiết: 55
Bài 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN (tiếp theo)
MỤC TIÊU 
Kiến thức
- Các mốc quan trọng của phong trào Tây Sơn nhằm đánh đổ tập đoàn phong kiến phản động, tiêu diệt quân Xiêm, từng bước thống nhất đất nước.
- Tài chỉ huy quân sự của Nguyễn Huệ.
Kỹ năng
- Trình bày diễn biến phong trào Tây Sơn trên lược đồ.
- Trình bày chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút trên lược đồ.
Thái độ
Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, những chiến công vĩ đại của nghĩa quân Tây Sơn.
CHUẨN BỊ
Thầy: Lược đồ chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút.
Trò: sgk + bài soạn
CÁC BƯỚC LÊN LỚP
Ổn định lớp: (1’)
Kiểm tra bài cũ (5’)
- Nêu những nét chính về tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau TK XVIII.
- Trình bày trên lược đồ căn cứ địa của nghĩa quân Tây Sơn?
Nội dung bài mới (32’)
Sau khi xây dựng căn cứ, nghĩa quân Tây Sơn ngày càng vững mạnh, phát triển lực lượng nghĩa quân, 3 anh em Nguyễn Nhạc quyết tâm lật đổ chính quyền phong kiến thối nát, đánh đuổi quân Xiêm bảo vệ nền độc lập dân tộc.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Lật đổ chính quyền họ Nguyễn
GV chỉ bản đồ: Thành Quy Nhơn (huyện An Khê tỉnh Bình Định).
GV kể chuyện: Nguyễn Nhạc giả vờ bị bắt, bị nhốt vào cũi, rồi sai nghĩa quân khiêng vào thành nộp cho quân Nguyễn. Nửa đêm ông phá cũi đánh từ trong ra, phối hợp với quân Tây Sơn tiến công từ ngoài vào. Chỉ trong một đêm, nghĩa quân đã hạ được thành Quy Nhơn.
GV đính niên đại 1773 trên địa danh Quy Nhơn ở bản đồ.
(Táo bạo, dũng cảm, thông minh, bất ngờ nên địch bị động).
II. Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm:
1. Lật đổ chính quyền họ Nguyễn.
- Tháng 9 - 1773, quân Tây Sơn chiếm được phủ Quy Nhơn, địa bàn hoạt động của nghĩa quân mở rộng suốt từ Quảng Nam đến Bình Thuận.
Hỏi: Nhận xét cách hạ thành Quy Nhơn của Nguyễn Nhạc?
Hỏi: Thành Quy Nhơn thuộc về tay nghĩa quân đã có ý nghĩa gì?
GV chỉ vùng từ Quảng Ngãi đến Bình Thuận, nghĩa quân đã làm chủ sau khi chiếm được thành Quy Nhơn.
Hỏi: Biết tin Tây Sơn nổi dậy, chúa Trịnh có hành động gì?
Hỏi: Tại sao Nguyễn Nhạc lại phải hòa hoãn với quân Trịnh?
Hỏi: Việc quân Trịnh tiến đánh chúa Nguyễn và chúa Nguyễn vượt biển chạy vào Gia Định đã đặt quân Tây Sơn đứng trước tình thế như thế nào?
Hỏi: Quân Tây Sơn đã làm thế nào để thoát khỏi tình thế nguy hiểm đó?
Hỏi: Quân Tây Sơn đã lật đổ chính quyền họ Nguyễn như thế nào?
Lần đầu tiên nghĩa quân hạ được 1 thành lũy dịnh thự của bọn quan lại, uy thế chính trị của chúng suy sụp; trái lại, uy thế của nghĩa quân tăng lên nhanh chóng.
- Phái mấy vạn quân vào đánh chiếm Phú Xuân (Huế).
- Họ Nguyễn không chống nổi quân Trịnh phải vượt biển vào Gia Định.
- Nghĩa quân Tây Sơn ở vào thế bất lợi: phía bắc có quân Trịnh, phía nam có quân Nguyễn.
- Đứng trước tình thế bất lợi đó và không thể cùng 1 lúc đối phó với cả 2 kẻ thù, Nguyễn Nhạc đã khôn khéo tạm hòa hoãn với quân Trịnh ở phía bắc để dồn sức đánh chúa Nguyễn ở phía nam.
- Từ năm 1776 - 1783, nghĩa quân 4 lần đánh vào Gia Định. Trong lần tiến quân thứ 2 (năm 1777) Tây Sơn bắt giết được chúa Nguyễn, chỉ có Nguyễn Ánh chạy thoát.
- Chúa Trịnh cử Hoàng Ngũ Phúc chỉ huy 3 vạn quân tiến công chiếm Phú Xuân, chúa Nguyễn phải vượt biển vào Gia Định.
- Quân Tây Sơn ở thế bất lợi, Nguyễn Nhạc tạm hòa hoãn với quân Trịnh để dồn sức đánh chúa Nguyễn.
- 1777, Tây Sơn bắt giết được chúa Nguyễn, chỉ còn Nguyễn Ánh chạy thoát. Chính quyền họ Nguyễn đến đây bị lật đổ.
Hỏi: Theo em, vì sao cuộc khởi nghĩa lan nhanh và giành được thắng lợi?
- Sức mạnh của nhân dân hưởng ứng cuộc khởi nghĩa, thể hiện lòng căm thù giai cấp phong kiến và sự đoàn kết dân tộc.
- Tài trí của anh em Tây Sơn lãnh đạo phong trào.
HĐ 2: Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785)
Hỏi: Vì sao quân Xiêm xâm lược nước ta?
GV sử dụng lược đồ H.57 phóng to chỉ đường tiến quân của quân Xiêm kéo vào Gia Định theo 2 hướng mũi tên: 2 vạn quân thủy đổ bộ lên Rạch Giá (Kiên Giang), 3 vạn quân bộ xuyên qua Chân Lạp tiến vào Cần Thơ.
Hỏi: Thái độ của quân Xiêm như thế nào khi vào nước ta?
- Nguyễn Ánh sang cầu cứu quân Xiêm. Vua Xiêm lợi dụng cơ hội này thực hiện âm mưu chiếm đất Gia Định.
- Hung hăng, bạo ngược nhân dân oán ghét.
2. Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút (1785)
* Nguyên nhân
Nguyễn Ánh sang cầu cứu quân Xiêm.
GV chỉ bản đồ địa danh Mỹ Tho (đại bản doanh của nghĩa quân), chọn khúc sông Tiền từ Rạch Gầm đến Xoài Mút làm trận đại quyết chiến.
Hỏi: Vì sao Nguyễn Huệ lại chọn đoạn sông này?
GV giới thiệu các ký hiệu chỉ thủy quân, bộ binh Tây Sơn, trình bày thế trận của Nguyễn Huệ theo bản đồ. Chiến thắng RG-XM.
- Thủy quân giấu quân trong các nhánh sông Rạch Gầm - Xoài Mút và sau các ngách của cù lao.
- Bộ binh mai phục bên bờ và trên cù lao giữa sông.
- Ngày 19-1-1785, Nguyễn Huệ dùng mưu nhử địch vào trận địa mai phục. Từ Mỹ Tho và ở các ngách của các cù lao, các nhánh sông đổ ra đánh phía trước mặt và vào bên sườn địch. Trong khi đó, phục binh ở hai bên bắn xả vào đoàn thuyền chiến
- kết quả?
- Vì đây là vùng hiểm yếu 
* Diễn biến
- Năm 1784, hơn 5 vạn quân Xiêm kéo vào đánh chiếm miền Tây Gia Định và gây nhiều tội ác đối với nhân dân.
- Tháng 1 - 1785, Nguyễn Huệ kéo quân vào Gia Định và bố trí trận địa ở khúc sông Tiền, đoạn từ Rạch Gầm đến Xoài Mút (Châu Thành - Tiền Giang) để nhử quân địch. 
- Quân Xiêm bị tấn công bất ngờ nên bị tiêu diệt gần hết, Nguyễn Ánh thoát chết, sang Xiêm lưu vong.
Hỏi: Chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút có ý nghĩa lịch sử như thế nào?
- THGDMT: Sự lan rộng và thắng lợi của phong trào nông dân trong cả nước nói lên điều gì?
- Là một trong những trận thủy chiến lớn nhất.
- Khẳng định sức mạnh to lớn của nghĩa quân, thiên tài quân sự của Nguyễn Huệ.
- Đập tan âm mưu xâm lược của phong kiến nhà Xiêm do Nguyễn Ánh dẫn đường.
- Tuy đất nước bị các tập đoàn pk chia cắt, song nhân dân vẫn giữ vững tinh thần, ý thức thống nhất dt, Tổ quốc
* Ý nghĩa
- Là một trong những trận thủy chiến lớn nhất và lừng lẫy nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta. 
- Đưa phong trào Tây Sơn phát triển lên một trình độ mới. Từ đây, phong trào Tây Sơn trở thành phong trào quật khởi của cả dân tộc.
Củng cố: (5’)
 Câu hỏi 1, 2, 3 sgk trang 125.
 5. Hứơng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2’)
 Học kĩ bài cũ, soạn bài phong trào Tây Sơn phần III.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
Thầy :
Trò :.
Ngày soạn: 1/3/2018
Tuần: 28 
Tiết: 56
Bài 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN (tiếp theo)
I. MỤC TIÊU
Kiến thức
Mốc niên đại gắn liền với hoạt động của nghĩa quân Tây Sơn đánh đổ chính quyền vua Lê, chúa Trịnh.
Kỹ năng
Trình bày diễn biến trận đánh trên bản đồ.
Thái độ
Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, những chiến công vĩ đại của nghĩa quân Tây Sơn.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Lược đồ Tây Sơn khởi nghĩa chống các thế lực phong kiến và chống quân xâm lược nước ngoài.
- Trò: sgk + bài soạn
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP
1. Ổn định lớp: (1’)
2. Kiểm tra bài cũ (5’)
 - Thuật lại chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Mút? Nêu ý nghĩa của sự kiện đó?
3. Nội dung bài mới (32’)
Sự mục nát, suy yếu của chính quyền phong kiến là nguyên nhân dẫn tới những cuộc đấu tranh của nhân dân. Sau khi tiêu diệt nhà Nguyên ở phía Nam, Nguyễn Huệ quyết định đem quân tiêu diệt vua Lê - chúa Trịnh, tiến tới thống nhất đất nước.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ1: Hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh
 Hỏi: Mục đích của nghĩa quân Tây Sơn sau khi đánh tan 5 vạn quân Xiêm?
Hỏi: Tình hình Đàng Ngoài lúc bấy giờ như thế nào?
Hỏi: Hãy nêu những hoạt động của Nguyễn huệ trong cuộc tiến quân ra Bắc lần thứ nhất (1786).
GV đính niên đại 1786 vào địa danh Phú Xuân trên lược đồ và nhấn mạnh: toàn bộ Đàng Trong đã thuộc về Tây Sơn.
- Nhân cơ hội này, Nguyễn Huệ tiến thẳng ra Bắc.
Hỏi: Vì sao Nguyễn Huệ lại nêu danh nghĩa "phù Lê diệt Trịnh"?
GV chỉ bản đồ: Giữa năm 1786, Nguyễn Huệ cho quân từ Phú Xuân đánh ra Thăng Long. Chúa Trịnh bị bắt. Chính quyền phong kiến họ Trịnh tồn tại hơn 200 năm đã bị sụp đổ, Nguyễn Huệ giao quyền cho nhà Lê, rút về Nam.
Hỏi: Vì sao quân Tây Sơn tiêu diệt họ Trịnh nhanh chóng như vậy?
Hỏi: Nêu ý nghĩa việc Tây Sơn tiêu diệt chính quền họ Nguyễn ở ĐT và lật đổ chính quyền họ Trịnh ở ĐN.
HĐ 2: Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản - Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà
Hỏi: Tình hình Bắc Hà sau khi quân Tây Sơn rút về Nam?
GV: Sau khi rời Thăng Long, Nguyễn Huệ về Phú Xuân giao Bắc Hà cho vua Lê và cử Nguyễn Hữu Chỉnh ở lại Nghệ An giúp trấn thủ Nguyễn Văn Duệ.
GV chỉ lược đồ 3 vùng 3 anh em Tây Sơn chiếm giữ.
Nguyễn Nhạc (Trung ương - Hoàng đế) - Quy Nhơn.
Nguyễn Huệ (Bắc Bình Vương) - Phú Xuân.
Nguyễn Lữ (Đông Định Vương) - Gia Định.
Hỏi: Trước tình hình đó, Nguyễn Huệ đã có biện pháp gì?
Hỏi: Vì Sao Nguyễn Huệ thu phục được Bắc Hà?
Hỏi: Việc lật đổ các tập đoàn phong kiến họ Lê, họ Trịnh có ý nghĩa gì?
- Tiêu diệt nốt họ Trịnh ở Đàng Trong.
- Quân Trịnh đang đóng ở Phú Xuân kiêu căng, sách nhiễu dân chúng.
- 1786, Nguyễn Huệ cho quân đánh Phú Xuân
- Nhằm tập hợp dân chúng hưởng ứng, ủng hộ mình và nhiều người còn tưởng nhớ nhà Lê.
- Nhân dân chán ghét nhà Trịnh, ủng hộ Tây Sơn.
- Thế lực quân Tây Sơn đang mạnh.
- Con cháu họ Trịnh nổi loạn.
- Lê Chiếu Thống bạc nhược.
- Nguyễn Hữu Chỉnh lộng quyền chống Tây Sơn.
- Cử Vũ Văn Nhậm ra Bắc diệt Chỉnh.
- Năm 1788, Nguyễn Huệ ra Bắc lần II (tiêu diệt Nhậm).
- Được nhân dân, nhiều sĩ phu nổi tiếng giúp đỡ.
- Lực lượng Tây Sơn hùng mạnh.
- Chính quyền phong kiến Trịnh - Lê quá thối nát.
- Xóa bỏ sự chia cắt đất nước - Đàng Trong và Đàng Ngoài 
- Đặt cơ sở cho việc thống nhất lãnh thổ.
III. Tây Sơn lật đổ chính quyền họ Trinh:
1. Hạ thành Phú Xuân - Tiến ra Bắc Hà diệt họ Trịnh
- 6 - 1786, được sự giúp sức của Nguyễn Hữu Chỉnh, nghĩa quân Tây Sơn nhanh chóng hạ thành Phú Xuân rồi tiến ra Nam sông Gianh, giải phóng toàn bộ đất Đàng Trong.
- Với khẩu hiệu “phù Lê diệt Trịnh”, Tây Sơn tiến quân ra Bắc. Giữa năm 1786, Nguyễn Huệ đánh Thăng Long, chúa Trịnh bị dân bắt đem nộp cho Tây Sơn. Chính quyền họ Trịnh sụp đổ. Nguyễn Huệ vào thành, giao chính quyền cho vua Lê rồi trở về Nam.
2. Nguyễn Hữu Chỉnh mưu phản - Nguyễn Huệ thu phục Bắc Hà
- Quân Tây Sơn rút về Nam, tình hình Bắc Hà lại rối loạn, Lê Chiêu Thống không dẹp nổi nên mời Nguyễn Hữu Chỉnh ra giúp và đánh tan tàn dư họ Trịnh. Từ đó, Chỉnh lại lộng quyền và ra mặt chống Tây Sơn.
- Nguyễn Huệ sai Vũ Văn Nhậm ra Bắc trị tội Chỉnh. Vũ Văn Nhậm lại kiêu căng, có mưu đồ riêng. Giữa năm 1788, Nguyễn Huệ lại ra Bắc diệt Nhậm.
- Các sĩ phu nổi tiếng Bắc Hà như Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích, Nguyễn Thiếp... đã hết lòng giúp Nguyễn Huệ xây dựng chính quyền ở Bắc Hà.
4. Củng cố: (5’)
Sử dụng các mốc niên đại trên lược đồ theo trình tự thời gian để nêu diễn biến của phong trào Tây Sơn.
Nêu vai trò của Nguyễn Huệ trong phong trào Tây Sơn.
 5. Hứơng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2’)
 Học kĩ bài cũ, soạn bài phong trào Tây Sơn phần IV.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
Thầy :Trò :
 Kí duyệt : Ngày :02/3/2018