Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 27 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 20/2/2019
Tuần: 27
Tiết: 53
Bài 24: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức: Giúp cho học sinh hiểu được:
	- Sự suy tàn mục nát của chế độ phong kiến Đàng Ngoài, đã kìm hãm sự phát triển của sản xuất, đời sống nhân dân khổ cực, đói kém, lưu vong.
	- Phong trào nông dân khởi nghĩa chống lại nhà nước phong kiến, tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu, Hoàng Công Chất.
	2. Kĩ năng:
	Đánh giá hiện tượng đấu tranh giai cấp thông qua các tư liệu về phong trào đấu tranh.
	3. Thái độ:
	 Thấy rõ sức mạnh quật khởi của nông dân Đàng Ngoài, thể hiện ý chí đấu tranh chống lại áp bức, bóc lột của nhân dân ta.
II. Chuẩn bị:
	- Thầy: Lược đồ các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài TK XVIII.
	- Trò: bài soạn 
III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1 P)
	2. Kiểm tra bài cũ: (5 P)
	 Ở thế kỉ XVI - XVII, nước ta có những tôn giáo nào?
	3. Nội dung bài mới: (32 P) Ở bài trước ta đã thấy, dưới quyền cai trị của chúa Trịnh ở Đàng Ngoài, nền sản xuất bị trì trệ, kìm hãm, không được chăm lo, tất yếu sẽ dẫn đến đời sống khổ cực của nhân dân và nông dân Đàng Ngoài đã nổi dậy khởi nghĩa như thế nào ?
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ1: Tình hình chính trị
- Nhận xét về chính quyền phong kiến Đàng Ngoài giữa thế kỉ XVIII?
- Gọi HS đọc phần chữ nghiêng?
- Chính quyền phong kiến mục nát dẫn đến hậu quả gì?
- Đời sống nhân dân như thế nào?
- Trước cuộc sống cực khổ ấy, nhân dân có thái độ như thế nào?
- Mục nát đến cực độ
- Vua Lê chỉ là bù nhìn.
- Chúa Trịnh quanh năm hội hè, yến tiệc.
- Quan lại hoành hành, đục khoét nhân dân.
- Đọc.
- Sản xuất nông nghiệp đình đốn.
- Lụt lội, mất mùa liên tiếp xảy ra.
- Đê điều vỡ liên tục.
- Nhà nước đánh thuế nặng.
+ Hàng chục vạn nông dân chết đói.
+ Nhân dân phải bỏ làng phiêu tán khắp nơi.
- Vùng lên đấu tranh, các cuộc khởi nghĩa liên tiếp xảy ra.
1. Tình hình chính trị:
- Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền vua Lê - chúa Trịnh quanh năm hội hè, yến tiệc phung phí tiền của. Quan lại, binh lính ra sức đục khoét nhân dân.
- Quan lại địa chủ ra sức cướp đoạt ruộng đất của nông dân, sản xuất nông nghiệp đình đốn, thiên tai, hạn hán xảy ra liên tiếp; công thương nghiệp sa sút, chợ phố điêu tàn. Vào những năm 40 của thế kỉ XVIII, hàng chục vạn nông dân chết đói, nhiều người phải bỏ làng đi phiêu tán.
HĐ 2: Những cuộc khởi nghĩa lớn
- GV treo lược đồ nơi diễn ra các cuộc khởi nghĩa nd Đàng Ngoài thế kỉ XVIII -> giải thích kí hiệu.
- Hãy kể tên, thời gian và địa bàn hoạt động những cuộc khởi nghĩa lớn ở ĐN?
- Nhìn trên bản đồ, em có nhận xét gì về địa bàn của phong trào nd TK XVIII ntn?
- Trình bày diễn biến k/n Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Công chất.
- Kết quả của phong trào nd TK XVIII ntn?
- Nguyên nhân thất bại?
- Ý nghĩa lịch sử của phong trào?
- Năm 1737, Nguyễn Dương Hưng-Sơn Tây.
+ Năm 1738 - 1770, Lê Duy Mật-Thanh Hoá-Nghệ An.
+ Năm 1740-1751, Nguyễn Danh Phương Tam Đảo-Sơn Tây-Tuyên Quang.
- Lan rộng khắp đồng bằng và miền núi.
- Nguyễn Hữu Cầu (1741 – 1751) còn gọi là quận He. Cuộc khởi nghĩa bắt đầu từ Đồ Sơn (Hải Phòng), sau lan ra Kinh Bắc, uy hiếp Thăng Long rồi lan xuống Sơn Nam và Thanh Hóa - Nghệ An.
- Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 – 1769), bắt đầu ở Sơn Nam, sau chuyển lên Tây Bắc. Các dân tộc Tây Bắc hết lòng ủng hộ nghĩa quân. Hoàng Công Chất có công lớn trong việc bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống.
- Bị thất bại.
- Các cuộc khởi nghĩa nổ ra rời rạc, không liên kết thành một phong trào lớn.
- Làm cho chính quyền họ Trịnh lung lay.
- Tạo đk cho nghĩa quân TS tiến ra Bắc.
- Nêu cao ý chí đấu tranh chống áp bức.
2. Những cuộc khởi nghĩa lớn:
- Trong khoảng 30 năm của thế kỉ XVIII, khắp đồng bằng Bắc Bộ và vùng Thanh - Nghệ đã nổ ra hàng loạt cuộc khởi nghĩa nông dân.
 + khởi nghĩa Nguyễn Dương Hưng (1737) ở Sơn Tây.
 + Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751) ở Sơn Tây, sau lan rộng ra Thái Nguyên và Tuyên Quang... 
+ Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751) và Hoàng Công Chất (1739 - 1769).
- Các cuộc khởi nghĩa trước sau đều bị thất bại, nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử, nhưng cũng đã góp phần làm cho cơ đồ họ Trịnh lung lay.
4. Củng cố: (4p)
 - Nêu nững nét chính về tình hình xã hội Đàng Ngoài nửa sau TK XVIII?
- Hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa của nông dân tiêu biểu?
- Ý nghĩa của phong trào?
5. Hứơng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3p)
Học kĩ bài cũ, soạn bài phong trào Tây Sơn phần I.
IV. Rút kinh nghiệm:
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 ---------------------------------------------------------------------------
Ngày soạn: 20/2/2019
TUẦN: 27 
TIẾT: 54
Bài 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức: 
	- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn Đàng Trong ngày càng suy yếu, mục nát. Nông dân và các tầng lớp sôi sục-oán giận. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ trong bối cảnh đó.
	- Nắm được các thành tựu to lớn của cuộc khởi nghĩa Tây Sơn qua diễn biến của phong trào từ năm 1771-1789.
	2. Kĩ năng:
	- Dựa vào lược đồ SGK xác định những địa danh đã diễn ra chiến thắng của nghĩa quân Tây Sơn, quan sát, nhận xét các sự kiện qua lược đồ.
	3. Thái độ:
	- Bồi dưỡng ý thức về truyền thống đấu tranh chống cường quyền của nông dân thời phong kiến.
	- Bồi duỡng lòng yêu nước, tự cường dân tộc, căm thù bọn ngoại xâm và những kẻ chia cắt đất nước.
II. Chuẩn bị:
	- Thầy: sgk + giáo án.
	- Trò: sgk + Bài soạn
III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1p)
	2. Kiểm tra bài cũ: (5p)
	- Nêu những nét chính về tình hình xã hội Đàng Ngoài nửa sau TK XVIII?
	- Hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của nông dân Đàng Ngoài?
	3. Nội dung bài mới: (32P)
 	Đầu thế kỉ XVIII, tình hình xã hội Đàng Trong ổn định, nhưng từ giữa sau thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn lại suy yếu nhanh chóng. Vì sao như vậy?
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ1. Xã hội Đàng Trong nửa sau TK XVIII
- Gọi HS đọc đoạn “từ đầu  mật ông”.
- Em có nhận xét gì về chính quyền pk Đàng Trong giữa TK XVIII.
- Những biển hiện nào chứng tỏ, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong đi vào con đường suy yếu, mục nát?
- Gọi HS đọc phần chữ nghiêng, đưa ra nhận xét về bọn quan lại?
- Đời sống nhân dân ntn? Vì sao?
- Đời sống của nông dân ở Đàng Trong có gì khác với nd Đàng Ngoài?
- Sự mục nát của chính quyền họ Nguyễn dẫn đến hậu quả gì?
- GV: phong trào khởi nghĩa của nông dân Đàng Trong nổ ra ngày càng mạnh mẽ, trong đó tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Chàng Lía.
- Nêu vài nét chính về chàng Lía?
- GV: Đọc những câu ca, lời vè ca tụng về chàng Lía.
- Đọc.
- chính quyền pk đã nhanh chóng suy yếu.
+ Chính quyền nặng nề phức tạp:
- Số quan lại ngày càng tăng.
- Kéo bè, kết cánh đàn áp nhân dân thậm tệ.
- Tập đoàn Trương Phúc Loan nắm mọi quyền hành.
+ Quan lại tham lam, vơ vét để làm giàu.
- Nhân dân rất cơ cực, đặc biệt là nông dân.
- Bị cường hào lấn chiếm ruộng đất.
- Phải nộp nhiều thứ thuế.
- Đều có cuộc sống cơ cực như nhau bởi vì nhân dân 2 miền đều bị CĐPK bóc lột thậm tệ.
- Nổi bất bình oán giận ngày càng nâng cao, họ sẽ vùng lên đấu tranh.
- Xuất thân trong một gia đình nghèo khổ, là người khí khái, giỏi về võ nghệ. Lía tập hợp dân nghèo nổi dậy, chọn Truông Mây làm căn cứ.
I. Khởi nghĩa nông dân Tây Sơn:
1. Xã hội Đàng Trong nửa sau TK XVIII:
- Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền họ Nguyễn ở Đàng Trong suy yếu dần. Ở triều đình, Trương Phúc Loan nắm hết mọi quyền hành, tự xưng “Quốc phó”, khét tiếng tham nhũng.
- Ở các địa phương, quan lại, cường hào kết thành bè cánh, đàn áp, bóc lột nhân dân thậm tệ và đua nhau ăn chơi xa xỉ.
- Nông dân bị chiếm ruộng đất và phải chịu nhiều thứ thuế, nỗi oán giận của các tầng lớp nhân dân ngày càng dâng cao.
- Ba anh em nhà Tây Sơn là Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ căm thù chính quyền nhà Nguyễn đã huy động được đông đảo lực lượng tham gia nên cuộc khởi nghĩa nhanh chóng phát triển.
HĐ2: Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ
- Cuộc khởi nghĩa Tây Sơn do ai lãnh đạo?
- Cho biết vài nét về 3 anh em Tây Sơn.
- 3 anh em Tây Sơn lập căn cứ ở đâu?
- Anh em Nguyễn Nhạc đã chuẩn bị ntn cho cuộc k/n?
- Cho HS quan sát lược đồ và giải thích các kí hiệu.
- Em có nhận xét gì về căn cứ Tây Sơn?
- Vì sao Nguyễn Nhạc đưa đại bản doanh xuống Tây Sơn hạ đạo?
- Lực lượng tham gia khởi nghĩa?
- Em có nhận xét về lực lượng nghĩa quân Tây Sơn?
- Tại sao nhân dân lại hăng hái tham gia khởi nghĩa ngay từ đầu?
- Gọi HS đọc đoạn chữ nhỏ.
- THGDMT: Khởi nghĩa Tây Sơn nổ ra có thuận lợi gì?
- Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ
- Tây Sơn thượng đạo.
+ Xây thành luỹ, lập kho tàng, luyện nghĩa quân.
+ Chủ trương: “lấy của người giàu, chia cho người nghèo”.
- Là nơi có vị trí thuận lợi: rừng núi hiểm trở + đồng bằng => là nguồn cung cấp nhân lực, vật lực cho phong trào.
- Do lực lượng lớn mạnh, mở rộng căn cứ khởi nghĩa.
- Địa bàn gần vùng đồng bằng.
- Lực lượng: Nông dân nghèo, đồng bào Chăm, đồng bào Bana, thợ thủ công, thương nhân.
- Lực lương đông với đầy đủ các thành phần dân tộc, có trang bị vũ khí.
- Đọc.
- Địa thế hiểm yếu, rộng, có trang bị vũ khí. Thời cơ chính quyền Nguyễn suy yếu, được nhân dân ủng hộ tham gia.
2. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ: 
- Mùa xuân năm 1771, ba anh em nhà Tây Sơn lên vùng Tây Sơn thượng đạo (An Khê - Gia Lai) lập căn cứ, dựng cờ khởi nghĩa. 
- Được nhân dân ủng hộ, đặc biệt là đồng bào thiểu số, lực lượng ngày càng lớn mạnh, nghĩa quân đánh xuống Tây Sơn hạ đạo (Tây Sơn - Bình Định) rồi mở rộng xuống đồng bằng.. Đi đến đâu nghĩa quân cũng lấy của người giàu chia cho người nghèo.
4. Củng cố: (5P)
 - Nêu những nét chính tình hình xã hội Đàng Trong nửa sau thế kỉ XVIII?
 - Em biết gì về cuộc khởi nghĩa Tây Sơn?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3p)
	Học bài kĩ, soạn tiếp phần II. Tây Sơn lật đỗ chính quyền họ Nguyễn và đánh tan quân xâm lược Xiêm.
IV. Rút kinh nghiệm:
	Kí duyệt 22/2/2019