Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 14 - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 7/11/2017
Tuần: 14
 Tiết: 27
Bài 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN 
(THẾ KỈ XIII) (tiếp theo)
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức: 
	Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên. 
	2. Kĩ năng:	
	 Phân tích, đánh giá, nhận xét các sự kiện lịch sử.
	3. Thái độ:
	- Giáo dục cho HS ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.
	- Giáo dục HS lòng tự hào về truyền thống của dân tộc ta.
II. Chuẩn bị:
	- GV: sgk + tài liệu tham khảo.
	- HS: Bài soạn
III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1’).
	2. Kiểm tra bài cũ: (5’).
	 Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân Nguyên diễn ra như thế nào?
	3. Nội dung bài mới: (32’) 
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên:
- Những nguyên nhân nào làm cho cả 3 lần kháng chiến chống quân Nguyên dân tộc ta đều giành thắng lợi? Phân tích từng nguyên nhân? 
- Hãy nêu một số dẫn chứng về tinh thần đoàn kết dân tộc?
- Nêu những việc làm của nhà Trần chuẩn bị cho ba lần kháng chiến? 
Trần Quốc Tuấn là anh hùng dân tộc, có nhiều công lớn trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên.
- Trình bày những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến chống quân Mông -Nguyên? 
- Cách đánh sáng tạo của nhà Trần trong ba lần kháng chiến?
- Nêu lại những nguyên nhan thẵng lợi của quân ta?
GV sơ kết : Đó là những nguyên nhân cơ bản dẫn đến những thắng lợi của quân và dân ta trong ba lần kháng chiến.
GV: Năm 1257, vua Mông Cổ đưa 3 vạn quân sang xâm lược Đại Việt, ở lần thứ hai lực lượng của chúng lên tới 50 vạn quân và đến năm 1288, Hốt Tất Liệt phải đình chỉ cưộc xâm lược Nhật Bản và đưa 30 vạn quân sang nước ta. Với lực lượng mạnh như vậy, nhưng cả ba lần quân Nguyên đều thất bại.
- Những thắng lợi đó của quân ta trong hoàn cảnh như vậy có ý nghĩa gì? 
GV: Mông Cổ bấy giờ là một đất nước hùng mạnh, lần đầu xâm lợưc Đại Việt, chúng chỉ nhằm mục đích để đánh lên phía Nam Tống. Nhưng đến lần 3, Vua Nguyên đã phải nói rằng: "Không được coi Giao Chỉ là một nước nhỏ mà khinh thường ". Sức mạnh của Đại Việt được khẳng định rõ ràng.
- Bài học lịch sử từ 3 lần chiến thắng quân xâm lược Mông Nguyên ? 
GV: Dùng mưu trí mà đánh giặc. Lấy đoàn kết toàn dân làm sức mạnh. 
- Trình bày các nguyên nhân trong Sgk.
- Theo lệnh triều đình, nhân dân Thăng Long nhanh chóng thực hiện chủ trương vườn không nhà trống 
-Trong lần thứ hai, các vị bô lão thể hiện ý chí của muôn dân quyết đánh (Hội nghị Diên Hồng)
Quân sỹ thích vào tay hai chữ Sát thát.
- Vua Trần thường về các địa phương tìm hiểu cuộc sống của dân. 
- Giải quyết những bất hoà trong vương triều Trần, tạo nên sự đoàn kết dân tộc.
- Nghĩ ra cách đánh độc đáo, sáng tạo, phù hợp với từng giai đoạn 
- Là tác giả của bài “Hịch tướng sỹ ”.
- Kế hoạch “vườn không nhà trống ”.
+ Tránh chỗ mạnh đánh chỗ yếu của kẻ thù .
+ Biết phát huy lợi thế của quân ta, buộc địch phải theo.
+ Buộc địch từ thế mạnh chuyển sang thế yếu, ta từ bị động chuyển sang chủ động. 
- Một nước nhỏ luôn phải đương đầu với những nước lớn.
IV. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên:
1. Nguyên nhân thắng lợi
- Tất cả các tầng lớp nhân dân, các thành phần dân tộc đều tham gia đánh giặc, bảo vệ quê hương đất nước tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân, trong đó các quý tộc, vương hầu là hạt nhân.
- Sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt cho mỗi cuộc kháng chiến. Đặc biệt, nhà Trần rất quan tâm chăm lo sức dân, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân bằng nhiều biện pháp để tạo nên sự gắn bó giữa triều đình và nhân dân.
- Tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân mà nòng cốt là quân đội.
- Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của vương triều Trần, đặc biệt là của vua Trần Nhân Tông, các danh tướng Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư đã buộc giặc từ thế mạnh chuyển dần sang thế yếu, từ chủ động chuyển sang bị động để tiêu diệt chúng, giành thắng lợi.
2. Ý nghĩa lịch sử:
- Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Mông - Nguyên, bảo vệ được độc lập, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia của dân tộc.
- Thể hiện sức mạnh của dân tộc, đánh bại mọi kẻ thù xâm lược (góp phần nâng cao lòng tự hào dân tộc, củng cố niềm tin cho nhân dân...).
- Góp phần xây dựng truyền thống dân tộc, xây dựng học thuyết quân sự, để lại nhiều bài học cho đời sau trong cuộc đấu tranh chống xâm lược.
4. Củng cố: (5’)
- Nêu những nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông- Nguyên?
- Ý nghĩa lịch sử của cuộc khánh chiến chống quân Mông Nguyên. 
- Bài học kinh nghiệm về "Lấy yếu chống mạnh "trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta ở thế kỷ XIII. 
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2’)
- Học bài
- Chuẩn bị bài 15
IV. Rút kinh nghiệm:
Thầy:
Trò
Ngày soạn: 7/11/2017
Tuần: 14
 Tiết: 28
Bài 15: SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - VĂN HÓA THỜI TRẦN
I. Mục tiêu:
	1. Kiến thức: 
	- Một số nét chủ yếu về tình hình kinh tế-xã hội của nước ta sau chiến thắng chống quân Mông nguyên lần thứ 3.
	- Biết được một số thành tựu phản ánh sự phát triển của văn hóa, giáo dục, khoa học-kĩ thuật thời Trần.
	2. Kĩ năng:
	- Nhận xét, đánh giá các thành tựu kinh tế-văn hóa.
	- So sánh sự phát triển giữa thời Lý và thời Trần.
	3. Thái độ: giáo dục cho HS về niềm tự hào về nền văn hóa thời Trần. Từ đó nâng cao lòng yêu nước, yêu quê hương, biết ơn tổ tiên.
II. Chuẩn bị: 
- GV: sgk + tài liệu tham khảo.
- HS: Bài soạn
III. Các bước lên lớp:
	1. Ổn định lớp: (1’).
	2. Kiểm tra bài cũ (5’).
	- Nêu nguyên nhân thắng lợi của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên?
	- Ý nghĩa lịch sử của 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông Nguyên?
	3. Nội dung bài mới (32’): 
 Các cuộc xâm lược nhà Nguyên đã để lại những hậu quả nặng nề cho quốc gia Đại Việt. Sau các cuộc kháng chiến chống Mông Nguyên thắng lợi, nhà Trần đã làm gì để khắc phục hậu quả chiến tranh và kết quả của các chính sách đó đối với tình hình kinh tế-văn hóa-xã hội ra sao? Đó là nội dung bài học hôm nay.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Sự phát triển kinh tế
- Nói tới sự phát triẻn kinh tế là nói tới những mặt sản xuất nào? 
- THGDMT: Sau chiến tranh, nhà Trần đã thực hiện những chính sách gì để phát triển nông nghiệp? 
GV: Vì vậy, nền nông nghiệp thời Trần được phục hồi và phát triển nhanh chóng. 
Dưới thời Trần, công cuộc khai hoang, lập làng xã ngày càng mở rộng, các vương hầu quý tộc vẫn chiêu mộ dân nghèo khai hoang lập điền trang. 
Sau kháng chiến, vua Trần lấy đất hoang hoặc đát của làng xã phong cho những người có công lớn. 
Nhà Trần còn bán ruộng công cho dân làm ruộng tư cho nên số địa chủ ngày một đông.(Trần Hưng Đaọ dựa chủ yếu vào ruộng tư để lấy lương thực nuôi quân) 
Sau kháng chiến nhiều quý tộc có điền trang rất lớn. 
So với thời Lý ruộng đất dưới thời Trần có gì khác?
GV: Thời Trần ruộng tư của địa chủ ngày càng nhiều.
- Tại sao ruộng tư dưới thời Trần lại phát triển nhanh?
GV: Mặc dù ruộng đất tư hữu ngày càng nhiều, nhưng ruộng đất công làng xã vẫn chiếm phần lớn ruộng đất trong nước và là nguồn thu chủ yếu của cả nước.
- Em có nhận xét gì về tình hình kinh tế nông nghiệp của Đại Việt sau chiến tranh?
GV: Thủ công nghiệp thời Trần do nhà nước quản lý và đang được mở rộng. 
- Kể tên các nghề thủ công nghiệp dưới thời Trần?
- Cho học sinh quan sát H35, H36 đối chiếu với H23 rồi nhận xét
GV: Thời Trần, ngoài các ngành thủ công truyền thống còn có 2 ngành thủ công đặc sắc đó là đóng lâu thuyền, và chế tạo súng thần công.
 - Nhận xét gì về tình hình thủ công nghiệp thời Trần?
- Tình hình thương nghiệp thời Trần như thế nào?
GV: Nông nghiệp và thủ công nghiệp phát triển mạnh làm cho thương nghiệp phát triển. 
* Kết luận: Mặc dù bị chiến tranh tàn phá nhưng nền kinh tế dưới thời Trần luôn được chăm lo phát triển đạt nhiều kết quả rực rỡ.
- Xã hội thời Lý có những tầng lớp nào? 
 - So sánh giữa thời Lý và thời Trần về các tầng lớp xã hội?
- Sự phân hóa xã hội giữa các tầng lớp ở thời Trần như thế nào?
- Nông nghiệp, thủ công nghiệp và thương nghiệp. 
- Chính sách khuyến khích sản xuất, mở rộng diện tích trồng trọt. 
- Ruộng tư có nhiều hình thức: ruộng tư của nông dân, địa chủ, quý tộc. 
- Do chính sách khuyến khích khai hoang.
- Nhà nước quan tâm cấp đất.
- Ngày càng phát triển mạnh hơn trước.
- Nghề dệt, gốm, đúc đồng, đóng tàu, chế tạo vũ khí.
- Trình độ kỹ thuật thời Trần tinh xảo hơn
- Ngày càng phát triển mạnh, kỹ thuật càng nâng cao.
- Buôn bán tấp lập chợ mọc lên nhiều nơi. Sầm uất nhất là Thăng Long, Vân Đồn. "Trên sông san sát thuyền bè. Mỗi thuyền có tới 30 người chèo, có khi tới hàng trăm người, lướt nhanh như bay".
- Vua, vương hầu quý tộc, địa chủ quan lại.
- Thợ thủ công và thương nhân.
- Nông dân tá điền
- Nông nô và nô tì
- Các tầng lớp xã hội như nhau nhưng mức độ tài sản và cách thức bóc lột có khác. 
- Xã hội ngày càng phân hóa sâu sắc hơn.
I. Sự phát triển kinh tế:
1. Tình hình kinh tế sau chiến tranh:
a. Nông nghiệp:
- Công cuộc khai khẩn đất hoang, thành lập làng xã được mở rộng, đê điều được củng cố, cac svương hầu qíu tộc chiêu tập dân nghèo đi khai hoang lập điền trang. Nhà Trần ban thái ấp cho qíu tộc.
b. Thủ công nghiệp:
- Thủ công nghiệp do nhà nước trực tiếp quản lí rất phát triển và mở rộng nhiều ngành nghề: làm gốm tráng men, dệt vải,, chế tạo vũ khí, đóng thuyền đi biển
c. Thương nghiệp:
- Buôn bán tấp nập, chợ búa mọc lên nhiều nơi, Thăng Long là trung tâm kinh tế của cả nước.
2. Tình hình xã hội sau chiến tranh:
- Xã hội ngày càng phân hóa sâu sắc:
+ Tầng lớp thống trị: vương hầu, quý tộc, địa chủ.
+ Tầng lớp bị trị: thợ thủ công, thương nhân, nông dân, nông nô, nô tỳ.
4. Củng cố: (4’)
- Sinh hoạt văn hóa thời Trần được thể hiện như thế nào?
- Trình bày những nét chính về văn học, khoa học-kĩ thuật thời Trần?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3’) 
 về nhà học bài, soạn tiếp phần II
IV. Rút kinh nghiêm:
Thầy:
Trò:
 Kí duyệt: