Bài giảng Vật lí Lớp 9 - Bài 30: Bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải và quy tắc bàn tay trái - Trường THCS Hưng Thành

 Bài 30 
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
TRƯỜNG THCS HƯNG THÀNH 
NĂM HỌC: 2014 - 2015 
GV: Mai Văn Quới 
Tổ: Toán - Lý - Tin 
N 
S 
Câu hỏi : Phát biểu quy tắc nắm tay phải . Quy tắc bàn tay trái 
Nắm bàn tay phải , rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong lòng ống dây . 
Quy tắc nắm tay phải 
Quy tắc bàn tay trái 
N 
S 
Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay , chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón cái choãi ra 90 0 chỉ chiều của lực điện từ . 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Để có kỹ năng vận dụng hai quy tắc trên , chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài học hôm nay. 
Bài 30: 
BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
a) Có hiện tượng gì xảy ra với thanh nam châm . 
b) Đổi chiều dòng điện chạy qua các vòng dây , hiện tượng sẻ xảy ra như thế nào ? 
c) Hãy làm thí nghiệm để kiểm tra . 
BÀI 1: Treo thanh nam châm gần ống dây ( hình bên ). Đóng mạch điện 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
S 
N 
K 
+ 
Đóng mạch điện 
- Dòng điện chạy trong cuộn dây dẫn 
 Các đường sức từ trong cuộn dây xuất hiện . Có chiều như hình vẽ 
- Đầu B của ống dây là từ cực Bắc , đầu A của ống dây là từ cực Nam 
- Do vậy từ cực Bắc (N) của ống dây hút từ cực Nam (S) của nam châm nên nam châm bị ống dây dẫn hút vào 
A 
B 
N 
S 
a) Thì 
BÀI 1: 
a. Nam châm bị ống dây dẫn hút vào 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
K 
+ 
A 
B 
S 
N 
S 
N 
b) Khi đổi chiều dòng điện thì 
- Các đường sức từ trong lòng ống đổi chiều . 
Từ cực Nam của ống dây dẫn đẩy từ cực Nam của nam châm ra xa và đồng thời hút từ cực Bắc của nam châm lại gần ống dây 
- Nên các từ cực của ống dây thay đổi đâù A là cực Bắc đầu B là cực Nam 
Do vậy : 
- Dòng điện đổi chiều 
BÀI 1: 
a. Nam châm bị ống dây dẫn hút vào 
b. Lúc đầu nam châm bị đẩy ra , sau đó nó xoay đi và khi cực Bắc của nam châm hướng về đầu B của ống dây thì nam châm bị hút vào ống dây . 
Các em quan sát thí nghiệm mô phỏng 
+ - 
S 
N 
A 
B 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
Các em quan sát thí nghiệm mô phỏng 
+ - 
S 
N 
A 
B 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
BÀI 2: Hãy xác định chiều của lực điện từ , chiều của dòng điện , chiều đường sức từ và tên từ cực trong các trường hợp sau . 
Ký hiệu : 
S 
N 
a) 
S 
N 
b) 
c) 
. 
 Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía sau ra phía trước 
 
 Chỉ chiều dòng điện có phương vuông góc với mặt phẳng trang giấy và chiều đi từ phía trước ra phía sau 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
S 
N 
a) 
BÀI 2: 
- Các đường sức từ đi từ cực bắc đến cực nam của nam châm 
- Lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện chạy qua được xác định như hình vẽ 
Tương tự ta xác định được chiều của dòng điện chạy trong dây dẫn ở ( hình b). 
 Chiều của đường sức từ ( hình c) 
S 
N 
b) 
c) 
. 
N 
N 
N 
S 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
BÀI 3: Cho khung dây dẫn ABCD ( có thể quay quanh trục oo ’) có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường , chiều của dòng điện và tên các cực của nam châm như hình vẽ . 
a) Hãy vẽ lực tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và lực tác dụng lên đoạn dây CD 
S 
N 
D 
A 
B 
C 
O 
O’ 
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều nào ? 
c) Để khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì phải làm thế nào ? 
BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI 
VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI 
S 
N 
D 
A 
B 
C 
b) Cặp lực , làm cho khung dây quay theo chiều ngược kim đồng hồ 
c) Để cho khung dây ABCD quay theo chiều ngược lại thì : 
- Đổi chiều của dòng điện chạy trong khung dây ABCD 
- Đổi chiều của đường sức từ 
hoặc 
S 
N 
D 
A 
B 
C 
N 
S 
O 
O’ 
- Dòng điện đi từ A đến B, C đến D 
- Đường sức từ đi từ cực N đến cực S 
- Lực tác dụng lên dây AB 
- Lực tác dụng lên dây CD 
BÀI 3: 
Ghi nhớ 
* Các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải 
Bước 1: Xác định chiều dòng điện 
Bước 2: Xác định chiều của dòng điện chạy qua dây dẫn 
Bước 3: Đặt bàn tay phải theo đúng quy tắc 
Bước 4: Rút ra kết luận của bài toán 
* Các bước giải bài tập vận dụng quy tắc bàn tay trái 
Bước 1: Vẽ và xác định được chiều đường sức từ của nam châm 
Bước 2: Vẽ chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện 
Bước 3: Đặt bàn tay trái theo đúng quy tắc 
Bước 4: Rút ra kết luận của bài toán 
DẶN DÒ 
- Về nhà ôn lại các bước giải bài tập vận dụng quy tắc nắm tay phải , quy tắc bàn tay trái 
- Làm các bài tập trong sách bài tập 
- Đọc và nghiên cứu trước bài : Hiện tượng cảm ứng điện từ 
HƯỚNG DẪN GIẢI BÀI 30.5 SBT 
s 
N 
- Vận dụng quy tắc nắm tay phải , xác định tên các cực của nam châm điện 
- Sau đó vận dụng quy tắc bàn tay trái để xác định chiều của lực điện từ tác dụng lên dây dẫn có dòng điện . 
Cám ơn quý thầy cô 
và các em học sinh !