Giáo án Tự chọn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 4: Bố cục văn bản - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 29/8/2017
Tiết: 4
Tuần: 4
BỐ CỤC VĂN BẢN
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
 Bố cục của văn bản, tác dụng của việc xây dựng bố cục của văn bản, cách bố trí sắp xếp nội dung phân thân bài của văn bản.
2. Kỹ năng:
 - Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo một bố cục nhất định.
 - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc – hiểu văn bản.
3. Thái độ:
 có ý thức sử dụng nội dung bài học trong đọc hiểu và xây dựng văn bản.
II. Chuẩn bị:
 - Thầy: Soạn giáo án, xem kiến thức liên quan
 - Trò: Xem lại bài cũ đã học và đọc 2 văn bản "Lão Hạc"; "Tức nước vỡ bờ"
 III. Các bước lên lớp:
1.Ổn định lớp (1p)
2.Kiểm tra bài cũ (5p)
- Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản?
- Cho ví dụ minh họa?
3.Nội dung bài mới (33p):
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
Hoạt động 1(10p): ôn tập lí thuyết
- Thế nào là bố cục văn bản?
- Bài văn thường có bố cục mấy phần?
- Đó là những phần nào?
- Nhiệm vụ của từng phần?
- Liệt kê những cách sắp xếp nội dung phần thân bài thường gặp?
 GV diễn giảng cho các em hiểu kỹ hơn từng cách trình bày.
HS nêu tên văn bản minh họa.
- Sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề.
- Bố cục: 3 phần
+ Mở bài: Nêu chủ đề
+ Thân bài: Trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề nội dung trình bày mạch lạc cần sắp xếp theo trình tự thời gian, không gian hoặc theo sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận.
+ Kết bài: Tổng kết chủ đề văn bản.
- Theo thứ tự thời gian (văn bản tự sự dân gian, miêu tả, thuyết minh, sự kiện lịch sử)
- Theo thứ tự không gian (văn bản tả cảnh)
- Theo đặt trưng đối tượng: đặc điểm phản diện quan hệ cá thể- bộ, nhân – qủa ( dùng trong các loại văn bản)
- Theo lô-gíc chủ quan: liên tưởng, so sánh tương đồng hoặc tương phản.
 - Ý kiến nhận xét, đánh giá, tâm lý, cảm xúc.(văn bản nghị luận, biểu cảm) 
- Chú ý lắng ng
I. Lý thuyết:
1. Khái niệm:
Sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề.
2. Bố cục văn bản:
Gồm 3 phần: Mở bài, thân bài, kết bài.
3.Cách bố trí sắp xếp
nội dung phần thân bài của văn bản
- Theo trình tự thời gian.
- Theo thứ tự không gian. 
- Theo lô-gíc khách quan của đối tượng.
- Theo lô- gíc chủ quan.
- Trình bày theo tâm lí,
cảm xúc .
Hoạt động 2 (23p): Luyện tập
- Đọc văn bản" Tức...bờ"
- Cho HS xác định bố cục văn bản? "Tức ...bờ" 
- Nhớ lại văn bản "Lão Hạc"
- Xác định bố cục văn bản Lão Hạc
- Ghi lại trình tự kết cấu trong văn bản “Tức nước..”. Cần thay đổi trình tự đó không vì sao?
HS đọc đề bài, giao nhiệm vụ cho từng nhóm: 
Các nhóm hoạt động , ghi nội dung ra trình bày nội dung ở bảng-> nhận xét.
- Đọc.
- 2 phần
P1: Tình cảnh Chị Dậu trước khi bọn cai lệ xông vào.
P2: Sự tàn ác của bọn đầu trâu mặt ngựa và sức phản kháng của Chị Dậu
- 3 phần
P1: Kể lại sự việc hôm trước LH sang nhà ông giáo trò chuyện.
P2: Kể về sự hôm sau LH sang nhà ông giáo thông báo về việc bán con vàng và nhờ ông giáo 2 việc.
P3: Kể về cái chết thảm thương của LH và lời hứa của ông giáo trước vong linh của Lão Hạc.
- Theo trình tự nhân – quả có áp bức có đấu tranh tức nước – bờ.
Không thể thay đổi vì như vậy sẽ không thể hiện được chủ ý của tác giả.
- Đọc đề bài
-Xa mẹ, lại phải nghe những lời dèm pha nhưng bé Hồng hướng về mẹ, không bị “những rắp tâm tanh bẩn xúc phạm đến”.
- “Cô tôi nói chưa dứt câu,  kỳ nát vụn mới thôi”.
- Phương pháp so sánh như khát khao của người bộ hành đi giữa sa mạc nghĩ về bóng râm và dòng nước mát. 
-“Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp vào đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ  mơn man khắp da thịt”, lúc thì chen những lời bình luận thấm đẫm chất trữ tình: “Phải bé lại”, khi thì nghĩ đến câu nói độc ác, đay nghiến của bà cô và “Khômg mảy may nghĩ ngợi gì nữa.”
II. Luyện tập:
Bài 1. Văn bản "Tức nước vỡ bờ"
- Bố cục: 2 phần
P1: Tình cảnh Chị Dậu 
P2: Sự hung hăng của bọn tay sai và phản kháng của chị.
Bài 2. Văn bản "Lão Hạc"
- Bố cục: 3 phần
P1: Kể lại sự việc hôm trước LH sang nhà ông giáo trò chuyện.
P2: Kể về sự hôm sau LH sang nhà ông giáo thông báo về việc bán con vàng và nhờ ông giáo 2 việc.
P3: Cái chết của Lão Hạc 
Bài 3: 
Cho đề bài Cảm nhận của em về tình yêu thương mẹ của bé Hồng. Em hãy xác định nội dung cơ bản các đoạn văn để làm rõ đề bài trên. 
 Gợi ý:
 - Đoạn 1: Giới thiệu nhân vật, tác giả, tác phẩm và vấn đề chính : tình yêu thương mẹ của bé Hồng 
 - Đoạn 2: Đau đớn tột cùng khi người cô xúc phạm mẹ .
 - Đoạn 3: Sự căm thù những cổ tục đã đầy đoạ mẹ. 	
- Đoạn 4: Khát khao gặp mẹ cháy bỏng: của những người xung quanh.
 - Đoạn 5: Sự cảm động, sung
 sướng, bối rối khi gặp mẹ. Niềm hạnh phúc vô bờ khi ở trong lòng mẹ:
 - Đoạn 6: Cảm xúc, suy nghĩ của em...
4. Củng cố (3p):
 - Bố cục văn bản gồm mấy phần? Nhiệm vụ từng phần?
- Nêu các cách sắp xếp phân thân bài của văn bản?
5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập, soạn bài mới (3p):
- HS về xem lại bài học, bài tập. 
 - Chuẩn bị : Ôn tập văn bản (Tức nước vỡ bờ và Trong lòng mẹ)
IV. Rút kinh nghiệm:
Thầy:
Trò:...
Kí duyệt tuần 4, ngày 
Tổ phó
Trịnh Mỹ Hằng