Giáo án Tự chọn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 20: Ôn tập Tiếng Việt (Câu phủ định, Hành động nói) - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 20/02/2018
Tiết: 20
Tuần: 27
ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
Câu phủ định; Hành động nói)
I. Mục tiêu 
- Nắm vững đặc điểm hình thức và chức năng của câu phủ định.
- Biết sử dụng câu phủ định phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
- Nắm được khái niệm hành động nói.
- Một số kiểu hành động nói.
1. Kiến thức
- Đặc điểm hình thức của câu phủ định
- Chức năng của câu phủ định. 
- Khái niệm hành động nói.
- Một số kiểu hành động nói.
2. Kĩ năng
- Nhận biết câu phủ định trong các văn bản.
- Biết sử dụng câu phủ định phù hợp với tình huống giao tiếp.
- Xác định được hành động nói trong các văn bản đã học và trong giao tiếp.
- Tạo lập được hành động nói phù hợp với mục đích giao tiếp.
3. Thái độ
HS có ý thức giữ gìn bản sắc Tiếng Việt.
HS có thái độ đúng đắn khi giao tiếp.
II. Chuẩn bị
- Thầy: Soạn giáo án, SGK, CKTKN.
- Trò: SGK, vở ghi chép, vở soạn.
III. Các bước lên lên
1. Ổn định lớp (1p):
2. Kiểm tra bài cũ: Không
3. Nội dung bài mới (38p):
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
Hoạt động 1 (10p): Ôn tập lí thuyết
- Thế nào là câu phủ định? (câu phủ định có đặc điểm hình thức chức năng gì)
- chức năng gì?
- Thế nào là hành động nói?
- Có những kiểu hành động nói nào?
- Là câu có những từ ngữ phủ định như: không, chẳng, chả, chưa, không phải, đâu có phải là, đâu...
- Câu phủ định dùng để thông báo, xác định không có sự vật, sự việc, tính chất, quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
Phản bác một ý kiến, một nhận định (câu phủ định bác bỏ).
- Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định.
- Hành động nói thường gặp là hỏi, trình bày (báo tin, kể, tả, nêu ý kiến, dự đoán...), điều khiển, hứa hẹn, bộc lộ cảm xúc.
I. Ôn tập lí thuyết
1. Câu phủ định
2. Hành động nói
Hoạt động 2 (28p): Luyện tập
- Tìm câu phủ định:
a. Câu chuyện có lẽ chỉ có là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa.
b. Đẹp gì mà đẹp!
c. Làm gì có chuyện đó!
d. Bài thơ này mà hay à?
e. Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
- Gọi HS đọc bài 2 SGK/ 71.
- Tìm câu trần thuật có mục đích cầu khiến. Tác dụng.
- Tìm các câu có mục đích cầu khiến trong bài tập 3 SGK/ 72
- Câu nào thực hiện theo lối trực tiếp và gián tiếp:
a. Tôi khuyên anh đừng hút thuốc lá nữa.
b. Đừng có làm mất trật tự.
c. Mời các vị nâng cốc.
d. Tôi tuyên bố khai mạc đại hội.
e. Bài toán này quá khó.
f. Cậu ngồi chờ mình một chút có được không?
h. Ôi, buổi trưa nay, tuyệt trần nắng đẹp!
- a. Câu chuyện có lẽ chỉ có là một câu chuyện hoang đường, song không phải là không có ý nghĩa -> Câu có từ ngữ phủ định nhưng có tác dụng nhấn mạnh ý nghĩa khẳng định.
- b. c, d, e là câu không có từ ngữ phủ định nhưng có ý nghĩa phủ định.
- Đọc
- a. Cả đoạn -> KĐ nhiệm vụ đề ra là phải thực hiện, quyết tâm diệt giặc, động viên đấu tranh, nhiệm vụ miền Bắc.
 b. Điều mong muốn. cách mạng thế giới.-> Bác đề ra nhiệm vụ cho toàn Đảng, toàn dân.
=> Dùng câu trần thuật để kêu gọi như vậy làm cho quần chúng thấy gần gũi với lãnh tụ và thấy nhiệm vụ mà lãnh tụ giao cho chính là nguyện vọng của mình.
- HS tìm
- HS xác định:
a. khuyên.
b. Ra lệnh.
c. Mời.
d. Tuyên bố.
e. Câu trần thuật diễn đạt hành động cầu khiến.
f. Câu nghi vấn dùng để diễn đạt yêu cầu.
h. Câu cảm thán dùng để nhận định.
II. Luyện tập
Bài 1: 
- a không phải câu phủ định.
- b. c, d, e là câu không có từ ngữ phủ định nhưng có ý nghĩa phủ định.
Bài 2: Tìm câu trần thuật có mục đích cầu khiến. Tác dụng.
a. Cả đoạn -> KĐ nhiệm vụ đề ra là phải thực hiện, quyết tâm diệt giặc, động viên đấu tranh, nhiệm vụ miền Bắc.
 b. Điều mong muốn. cách mạng thế giới.-> Bác đề ra nhiệm vụ cho toàn Đảng, toàn dân.
=> Dùng câu trần thuật để kêu gọi như vậy làm cho quần chúng thấy gần gũi với lãnh tụ và thấy nhiệm vụ mà lãnh tụ giao cho chính là nguyện vọng của mình.
Bài 3: Tìm các câu có mục đích cầu khiến.
- Song anh có ...dám nói.-> DC yếu hơn DM nên nói khiêm nhường, nhã nhặn.
- Được, chú mình...ra nào. -> DM xem thường DC.
- Anh đã nghĩ thương em như thế này..chạy sang. -> DC cầu khẩn, van xin DM.
- Thôi, im cái điệu hát dầm sùi sụt ấy đi.-> DM hách dich, dọa nạt DC.
Bài 4: Xác định cách thực hiện hành động nói.
4. Củng cố: (3p) 
 Có mấy cách thực hiện hành động nói? Nêu đặc điểm của từng cách?
5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (3p) 
- Học bài
- Soạn bài: chuẩn bị tiết sau ôn tập văn bản
IV. Rút kinh nghiệm
 - Thầy:
- Trò:
Kí duyệt tuần 27, ngày
Tổ phó
Trịnh Mỹ Hằng