Giáo án Tự chọn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 19: Ôn tập Văn bản (Chiếu dời đô, Hịch tướng sĩ) - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 5/02/2018
Tiết: 19
Tuần: 26
ÔN TẬP VĂN BẢN
(Chiếu dời đô và Hịch tướng sĩ)
I. Mục tiêu 
- Hiểu biết bước đầu về thể chiếu.
- Thấy được khát vọng xây dựng quốc gia cường thịnh, phát triển của Lí Công Uẩn cũng như của dân tộc ta ở một thời kì lịch sử.
- Bổ sung thêm kiến thức về văn nghị luận trung đại.
- Thấy được chức năng, yêu cầu nội dung và hình thức của văn bản Hịch tướng sĩ.
- Cảm nhận được lòng yêu nước tha thiết, tầm nhìn chiến lược của vị chỉ huy quân sự đại tài Trần Quốc Tuấn.
1. Kiến thức
- Chiếu: thể văn chính luận trung đại, có chức năng ban bố mệnh lệnh của nhà vua.
- Sự phát triển của quốc gia Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
- Ý nghĩa trọng đại củ sự kiện dời đô từ hoa Lư ra Thăng Long và sức thuyết phục mạnh mẽ của lời tuyên bố quyết định dời đô.
- Sơ giản về thể hịch.
- Hoàn cảnh lịch sử liên quan đến sự ra đời của bài Hịch tướng sĩ.
- Tinh thần yêu nước, ý chí quyết thắng kẻ thù xâm lược của quân dân thời Trần.
- Đặc điểm văn chính luận ở Hịch tướng sĩ.
2. Kĩ năng
- Đọc – hiểu một văn bản theo thể chiếu, hịch
- Nhận ra, thấy được đặc điểm của kiểu nghị luận trung đại ở một văn bản cụ thể.
- Nhận biết được không khí thời đại sục sôi thời Trần ở thời điểm dân tộc ta chuẩn bị cuộc kháng chiến chống giặc Mông- Nguyên xâm lược lần thứ hai.
- Phân tích được nghệ thuật lập luận, cách dùng các điển tích, điển cố trong văn bản nghị luận trung đại.
3. Thái độ
 - HS trân trọng lịch sử của dân tộc ta qua các triều đại.
 - HS biết yêu các vị anh hùng dân tộc.
II. Chuẩn bị 
- Thầy: Soạn giáo án, SGK, CKTKN
- Trò: SGK, vở ghi chép.
III. Các bước lên lên
1. Ổn định lớp (1p):
2. Kiểm tra bài cũ: Không
3. Nội dung bài mới (38p):
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
Hoạt động 1 (10p): Ôn tập lí thuyết
- Thế nào là chiếu?
- Chiếu dời đô có ý nghĩa gì?
- Thế nào là Hịch?
- Hịch tướng sĩ có ý nghĩa gì?
- Chiếu là thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh.
Chiếu có thể viết bằng văn vần hoặc văn xuôi, văn biền ngẫu. Được ban bố và đón nhận một cách trang trọng. Một bài chiếu thể hiện tư tưởng chính trị lớn lao, có ảnh hưởng đến vận mệnh của cả triều đại, đất nước.
- Ý nghĩa lịch sử của sự kiện dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long và nhận thức về vị thế, sự phát triển ĐN của Lí Công uẩn.
- Hịch là thể văn nghị luận thời xưa, thường được vua chúa, tướng lĩnh hoặc thủ lĩnh một phong trào dùng để cổ động, thuyết phục hoặc kêu gọi đấu tranh chống thù trong giặc ngoài.
- Hịch tướng sĩ nêu lên vấn đề nhận thức và hành động trước nguy cơ ĐN bị xâm lược.
I. Ôn tập lí thuyết
1. Chiếu dời đô
2. Hịch tướng sĩ
Hoạt động 2 (28p): Luyện tập
- Lập dàn bài phân tích tư tưởng yêu nước trong bài Chiếu dời đô?
+ Mở bài cần giới thiệu gì?
- Thân bài cần đảm bảo nội dung gì?
- Em sẽ kết bài như thế nào?
- Phân tích đoạn văn “Huống chi ta cùng các ngươi sinh ra phải thời loạn lạcnghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.
- Cần chỉ ra nội dung và nghệ thuật từng đoạn?
- Nội dung và nghệ thuật đoạn sau?
- HS lập dàn bài chi tiết:
a. MB: 
- Giới thiệu bài Chiếu dời đô của Lí Thái Tổ.
- Khẳng định bài chiếu là một bài văn sáng ngời tư tưởng yêu nước.
b. TB: 
- Biểu hiện tư tưởng yêu nước trong bài chiếu:
+ Thể hiện ở mục đích của việc dời đô.
+ Thể hiện cách nhìn về mối quan hệ giữa triều đại, đất nước và nhân dân.
- Khí phách của môt dân tộc độc lập, tự cường:
+ Thống nhất giang sơn về một mối.
+ Khẳng định tư cách độc lập ngang hàng với Trung Hoa.
+ Niềm tin vào tương lai muôn đời của đất nước.
c. KB: 
- Khẳng định tư tưởng yêu nước của bài chiếu.
- Nêu ý nghĩa và vị trí của bài chiếu.
- HS phân tích đoạn
* Đoạn đầu:
- Nội dung: Thức tỉnh tinh thần trách nhiệm và ý thức dân tộc của các tướng sĩ.
+ Tác giả chỉ ra tình hình nguy cấp của dất nước.
+ Vạch trần tội ác của kẻ thù: Những hành động ngang ngược của sứ giặc bộc lộ bản chất tham lam và giã tâm xâm lược của kẻ thù.
- Nghệ thuật: 
+ Câu văn biền ngẫu trùng điệp liên tiếp vạch ra tội ác của sứ giặc.
+ Từ ngữ giàu giá trị miêu tả và sức biểu cảm.
* Đoạn sau:
- Nội dung: Trực tiếp bày tỏ nỗi lòng của tác giả:
+ Nỗi đau đớn và căm thù mãnh liệt.
+ Ý chí tiêu diệt giặc ngoại xâm.
- Nghệ thuật:
+ Câu văn biền ngẫu nhiều vế ngắn diễn tả được nhiều cung bậc của tâm trạng.
+ Biện pháp tu từ (ẩn dụ, so sánh, phóng đại) cùng với những động từ mạnh biểu lộ mạnh mẽ, sâu sắc tâm trạng.
II. Luyện tập
Bài 1: Lập dàn bài phân tích tư tưởng yêu nước trong bài Chiếu dời đô.
a. MB: 
- Giới thiệu bài Chiếu dời đô của Lí Thái Tổ.
- Khẳng định bài chiếu là một bài văn sáng ngời tư tưởng yêu nước.
b. TB: 
- Biểu hiện tư tưởng yêu nước trong bài chiếu:
+ Thể hiện ở mục đích của việc dời đô.
+ Thể hiện cách nhìn về mối quan hệ giữa triều đại, đất nước và nhân dân.
- Khí phách của môt dân tộc độc lập, tự cường:
+ Thống nhất giang sơn về một mối.
+ Khẳng định tư cách độc lập ngang hàng với Trung Hoa.
+ Niềm tin vào tương lai muôn đời của đất nước.
c. KB: 
- Khẳng định tư tưởng yêu nước của bài chiếu.
- Nêu ý nghĩa và vị trí của bài chiếu.
Bài 2: Phân tích đoạn văn “Huống chi ta cùng các ngươi sinh ra phải thời loạn lạcnghìn xác này gói trong da ngựa, ta cũng vui lòng.
* Đoạn đầu:
- Nội dung: Thức tỉnh tinh thần trách nhiệm và ý thức dân tộc của các tướng sĩ.
+ Tác giả chỉ ra tình hình nguy cấp của dất nước.
+ Vạch trần tội ác của kẻ thù: Những hành động ngang ngược của sứ giặc bộc lộ bản chất tham lam và giã tâm xâm lược của kẻ thù.
- Nghệ thuật: 
+ Câu văn biền ngẫu trùng điệp liên tiếp vạch ra tội ác của sứ giặc.
+ Từ ngữ giàu giá trị miêu tả và sức biểu cảm.
* Đoạn sau:
- Nội dung: Trực tiếp bày tỏ nỗi lòng của tác giả:
+ Nỗi đau đớn và căm thù mãnh liệt.
+ Ý chí tiêu diệt giặc ngoại xâm.
- Nghệ thuật:
+ Câu văn biền ngẫu nhiều vế ngắn diễn tả được nhiều cung bậc của tâm trạng.
+ Biện pháp tu từ (ẩn dụ, so sánh, phóng đại) cùng với những động từ mạnh biểu lộ mạnh mẽ, sâu sắc tâm trạng.
4. Củng cố (3p): 
- Chiếu là gì? Hịch là gì?
- Bài chiếu ra đời trong hoàn cảnh nào? Có ý nghĩa gì?
5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà (3p) : 
- Sưu tầm tài liệu về Lí Thái Tổ và lịch sử HN.
- Tìm hiểu thêm về tác giả Trần Quốc Tuấn và cuộc kháng chiến chống giặc Mông nguyên của nhân dân ta thời Trần
- Học bài, làm bài tập.
- Chuẩn bị bài: Ôn tập tiếng việt (câu phủ định và hành động nói)
IV. Rút kinh nghiệm
- Thầy:...
- Trò:. 
 Kí duyệt tuần 26, ngày 
Tổ phó
Trịnh Mỹ Hằng