Giáo án Tự chọn Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 17: Ôn tập Văn bản (Ngắm trăng, Đi đường) - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 22/01/2018
Tiết: 17
Tuần: 24
ÔN TẬP VĂN BẢN
(Ngắm trăng, Đi đường)
I. Mục tiêu 
- Nâng cao năng lực đọc- hiểu tác phẩm tiêu biểu của nhà thơ – chiến sĩ Hồ Chí Minh.
- Thấy được tình yêu thiên nhiên và sức hấp dẫn về nghệ thuật trong bài thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh.
- Hiểu sâu hơn về nghệ thuật thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh.
- Nắm được ý nghĩa triết lí sâu sắc của bài thơ.
1. Kiến thức 
a. Ngắm trăng: 
- Hiểu biết bước đầu về tác phẩm thơ chữ Hán của Hồ Chí Minh.
- Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh tù ngục.
- Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ.
b.Đi đường:
- Tâm hồn giàu cảm xúc trước vẻ đẹp thiên nhiên và phong thái Hồ Chí Minh trong hoàn cảnh thử thách trên đường.
- Ý nghĩa khái quát mang tính triết lí của hình tượng con đường và con người vượt qua những chặng đường gian khó.
- Vẻ đẹp của Hồ Chí Minh ung dung, tự tại, chủ động trước mọi hoàn cảnh.
- Sự khác nhau giữa văn bản chữ Hán và văn bản dịch bài thơ (biết được giữa 2 văn bản có sự khác nhau, mức độ hiểu sâu sắc về nguyên tác sẽ được bổ sung sau này). 
2. Kĩ năng (cả 2 bài)
- Đọc diễn cảm bản dịch tác phẩm.
- Phân tích được 1 số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong tác phẩm.
3. Thái độ: 
- Yêu thích thơ của Hồ Chí Minh.
- Thấy được vẻ đẹp tâm hồn và phong thái của HCM qua từng bài thơ. 
II. Chuẩn bị
- Thầy: Tập thơ ”Nhật ký trong tù “ của Hồ Chí Minh. Sách giáo khoa, soạn giáo án, CKTKN.
- Trò:	Soạn bài theo câu hỏi SGK.
III. Các bước lên lớp:
1. Ổn định lớp (1p)
2. Kiểm ta bài cũ: Không
3. Nội dung bài mới (38p):
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
Hoạt động 1 (10p): Ôn tập lí thuyết
- Một số nét đặc sắc nghệ thuật trong bài?
- Ý nghĩa của bài Ngắm trăng?
- Ý nghĩa của bài Đi đường?
- So sánh, tương phản, và khác nhau giữa nguyên tác và bản dịch thơ.
- Ngắm trăng thể hiện sự tôn vinh cái đẹp của tự nhiên, của tâm hồn con người bất chấp hoàn cảnh ngục tù.
- Đi đường viết về việc đi đường gian lao, từ đó nêu lên triết lí về bài học đường đời, đường CM: vượt qua gian lao sẽ tới thắng lợi vẻ vang.
I. Lí thuyết
- Ngắm trăng.
- Đi đường.
Hoạt động 2 (28p): Luyện tập
- Trình bày những hiểu biết của em về tập thơ Nhật kí trong tù?
- Tập thơ thể hiện những giá trị gì?
- Em hãy lập dàn ý phân tích bài thơ Ngắm trăng?
- Mở bài cần giới thiệu gì?
- Thân bài cần đảm bảo nội dung nào?
- Kết bài?
- Yêu cầu HS giới thiệu bài thơ Đi đường?
- Phân tích các câu thơ trong bài Đi đường.
- HS giới thiệu sơ lược về tập thơ.
- Tập thơ thể hiện những giá trị:
+ Phản ánh hiện thực về chế độ nhà tù, chế độ xh TQ lúc bấy giờ.
+ Tập thơ ghi lại hình ảnh của nhà thơ.
+ Dù viết bằng chữ Hán nhưng tập thơ vẫn xuất phát từ nguồn mạch của tâm hồn dân tộc.
+ Lời thơ hồn nhiên, gần gũi, giản dị, đa nghĩa. Chất thép, chất tình, chất hiện thực, chất lãng mạn, chất cổ điển, chất hiện đại hòa quyện vào nhau một cách hài hòa tạo nên vẻ đẹp riêng biệt của tập thơ.
- HS nêu ý phần mở bài.
a. 2 câu thơ đầu: Tâm trạng của nhà thơ chuẩn bị đón trăng.
+ Trong tù: thế giới xiềng xích, con người bị giam cầm.
+ Trong cảnh ngộ không ai ngờ nhà thơ bồi hồi đón trăng.
- 2 câu thơ sau: Cảnh ngắm trăng.
+ Người hướng về phái song cửa ngắm trăng.
+ Khoảng cách người với trăng muôn trùng cách xa nhưng trở nên gần gũi biết bao.
- HS trình bày.
- HS nêu những hiểu biết của mình về bài thơ.
+ Hoàn cảnh sáng tác.
+ Nội dung bài.
+ Vị trí của bài trong tập thơ Nhật kí trong tù.
- Câu 1: câu thơ giản dị như một lời buột miệng nói ra nhưng là sự đúc kết sâu sắc.
+ Đi: Đi vào c/s, yêu thương gắn bó với c/s.
+ Biết: Hiểu biết, mở rộng sự hiểu biết của con người.
- Câu 2,3 là h/a con đường:
+ liên tiếp núi, hết núi này đến núi khác.
+ Có những đỉnh núi cao vót.
+ Ý nghĩa tượng trưng là h/a con đường.
- Câu kết: Kết quả của sự vượt qua mọi thử thách trên con đường của c/s:
+ Tầm nhìn được mở rộng.
+ Tâm hồn trở nên giàu có, chất người sẽ lớn lao, cao đẹp hơn.
II. Luyện tập
Bài 1: Trình bày hững hiểu biết của em về tập thơ Nhật kí trong tù.
- Từ 8/1942 đến 9/ 1943 Bác bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam trong các nhà lao ở Quảng Tây. Trong bóng tối người viết ra những dòng thơ trong tập thơ nhật kí. Tập thơ gồm có 133 bài, viết bằng chữ Hán, phần lớn là thơ thất ngôn tứ tuyệt.
- Tập thơ thể hiện những giá trị:
+ Phản ánh hiện thực về chế độ nhà tù, chế độ xh TQ lúc bấy giờ.
+ Tập thơ ghi lại hình ảnh của nhà thơ.
+ Dù viết bằng chữ Hán nhưng tập thơ vẫn xuất phát từ nguồn mạch của tâm hồn dân tộc.
+ Lời thơ hồn nhiên, gần gũi, giản dị, đa nghĩa. Chất thép, chất tình, chất hiện thực, chất lãng mạn, chất cổ điển, chất hiện đại hòa quyện vào nhau một cách hài hòa tạo nên vẻ đẹp riêng biệt của tập thơ.
Bài 2: Phân tích bài thơ Ngắm trăng.
- MB: 
+ Đề tài ngắm trăng trong văn chương.
+ Nêu tư tưởng chủ đề của bài.
+ Trích bài thơ.
- TB: 
a. 2 câu thơ đầu: Tâm trạng của nhà thơ chuẩn bị đón trăng.
- 2 câu thơ sau: Cảnh ngắm trăng.
- KB: 
+ Thơ Bác ngắn, hàm súc
+ Tình yêu thiên nhiên, tinh thần thép, lòng khát khao tự do
Bài 3: Giới thiệu bài thơ Đi đường
- Bài thơ thuộc loại thơ ngẫu hứng. Nhân chuyến đi nào đó, Bác ngẫu hứng sáng tác bài thơ.
- Nội dung chính: Vừa tả lại những bước đường khó khăn gian khổ mình trải qua, vừa suy ngẫm về thái độ con người trước những con đường đời rộng lớn và nhiều thử thách.
- Là bài số 30 trong tập thơ Nhật kí trong tù.
Bài 4: Phân tích các câu thơ trong bài Đi đường.
4. Củng cố (3p):
 GV nhắc lại nội dung cơ bản của 2 bt.
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà (3p):
- Tìm đọc một bàu thơ chữ Hán của Bác viết về việc rèn luyện đạo đức trong tập Nhật kí trong tù.
- Học thuộc lòng bản dịch thơ của 2 bt.
- Soạn bài: Chuẩn bị tiết sau ôn tập tiếng việt (câu cảm thán, câu trần thuật).
IV. Rút kinh nghiệm
- Thầy:....................................................................................................................
- Trò:.................................................................................................................
 Kí duyệt tuần 24, ngày 
Tổ phó
Trịnh Mỹ Hằng