Giáo án Lịch sử Lớp 8 - Tuần 8 - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 22/9/2017
Tuần: 8
Tiết: 15
Bài 10: TRUNG QUỐC GIỮA THẾ KỈ XIX – ĐẦU THẾ KỈ XX
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: Học xong bài học sinh biết
- Tình hình Trung Quốc trước âm mưu xâm lược của các nước tư bản.
- Một số phong trào đấu tranh tiêu biểu giữa TK XIX đến cuộc CM Tân Hợi (1911): cuộc vận động Duy tân (1898), phong trào Nghĩa Hoà đoàn, Tôn Trung Sơn và cuộc CM Tân Hợi (1911)
2. Kĩ năng: 
 - Bước đầu biết nhận xét, đánh giá trách nhiệm của triều đình phong kiến Mãn Thanh
 - Biết sử dụng các lược đồ để trình bày các sự kiện tiêu biểu
3. Thái độ:
 Có thái độ phê phán triều đình phong kiến Mãn Thanh trong việc để Trung Quốc trở thành “miếng mồi” cho các đế quốc xân xé, biểu lộ sự cảm thông, khâm phục nhân dân Trung Quốc trong cuộc đấu tranh chống đế quốc phong kiến, đặc biệt là cuộc cách mạng Tân Hợi và vai trò của Tôn Trung Sơn
II. Chuẩn bị:
- Thầy: SGK + tranh các nước đế quốc xâu xé “cái bánh ngọt” TQ.
 - Trò: SGK + bài soạn.
III. Các bước lên lớp
 1. Ổn định lớp (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
 Trình bày quá trình xâm lược – chính sách thống trị của TD Anh ở Ấn Độ.
 3. Nội dung bài mới (32 phút):	
 Giới thiệu bài mới: (1 phút)
Trung Quốc là nước châu Á mà các ĐQ nhòm ngó, xâu xé biến TrQ thành thuộc địa. Phong trào đấu tranh của ND nổ ra rầm rộ cuối thế kỉ XIX – đầu TK XX như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu qua nội dung bài hôn nay. 
Họat động của thầy
Họat động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Trung Quốc bị các nước đế quốc chia xẻ
GV: Sử dụng bản đồ Trung Quốc thế kỉ XIX giới thiệu điều kiện tự nhiên.
? Em nêu nhận xét tình hình Trung Quốc cuối thế kỉ XIX ?
? Trước tình hình đó các nước tư bản có âm mưu gì?
? Tại sao gọi là chiến tranh thuốc phiện?
GV: Nêu tác hại của thuốc phiện -Liên hệ với tình hình hiện nay.
? Tư bản Anh, Đức, Pháp, Nga, Nhật xâu xé TQ ntn?
? Vì sao không phải một mà nhiều đế quốc cùng xâu xé Trung Quốc? 
GV giới thiệu H42: Đây là bức tranh biếm hoạ phản ánh việc Trung Quốc dần dần trở trành thị trường béo bở, tranh giành của các nước đế quốc, Trung Quốc được ví như chiếc bánh ngọt khổng lồ nhưng không một quốc gia nào nuốt được. Cái bánh chia sáu ,trên có ghi dòng chữ "Trung Quốc, Mãn Châu, Triều Tiên". Ngồi xung quanh là 6 người với những chiếc nĩa nhọn hoắt trong tay.
Kể từ trái sang phải là:
- Hoàng đế Đức; TT Pháp; Nga Hoàng; Nhật Hoàng: TT Mĩ; Thủ tướng Anh.
? Sau cuộc chiến tranh này, tình hình Trung Quốc như thế nào?
GV: Nửa thuộc địa, nửa phong kiến thực chất là thuộc địa nhưng chế độ phong kiến được duy trì để làm tay sai cho thực dân.
- GDMT: Sự xâm lược thống trị của các đế quốc gây những ảnh hưởng gì đến MT sinh thái của TQ?
HĐ 2: Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
? Trước nguy cơ xâm lược của các nước đế quốc và sự hèn yếu của triều đình Mãn Thanh nhân dân Trung Quốc có thái độ như thế nào?
? Hãy nêu các phong trào đấu tranh tiêu biểu của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX?
- HD HS lập niên biểu
T/gian
PTĐT
Kết quả
Ý nghĩa
Làm lung lay trật tự nền tảng phong kiến, mở đường cho trào lưu tư tưởng mới xâm nhập vào Trung Quốc.
1840-1842
Cuộc kháng chiến chống Anh
- Thất bại
1851-1864
Phong trào Thái Bình Thiên Quốc
- Thất bại
1898
Phong trào Duy Tân
- Thất bại
1900
Phong trào Nghĩa Hoà Đoàn.
- Thất bại
- Vì sao phong trào bị thất bại?
- Giàu tài nguyên thiên nhiên.
 - Đông dân.
 - Chính quyền phong kiến thối nát.
- 1840-1842 Anh gây ra cuộc chiến tranh thuốc phiện mở đầu quá trình các nước đế quốc xâu xé Trung Quốc
- Thuốc phiện là món hàng đem lại nhiều lợi nhuận nhất cho thương nhân người Anh. Thuốc phiện nhập lậu vào Trung Quốc gây nên những tai hại về kinh tế, xã hội. Lâm Tắc Từ ra lệnh tịch thu và tiêu huỷ toàn bộ thuốc phiện. Điều đó khiến cho người Anh rất căm tức, vin vào cớ bị thiệt hại, Anh gây chiến tranh với Trung Quốc.
- TQ là đất nước rộng lớn, đông dân có lịch sử lâu đời, 1 đq khó có thể xâu xé, xl được TQ. Các nước đế quốc thoả hiệp với nhau cùng xâu xé, xâm lược TQ.
- Trung Quốc trở thành nước nửa thuộc địa nửa phong kiến.
- Tài nguyên cạn kiệt, kt suy sụp, XH bị kìm hãm, đ/s nhân dân lđ ngày càng khốn khổ.
- Phong trào đấu tranh của nhân dân nổ ra mạnh mẽ chống đế quốc và phong kiến.
- Trước nguy cơ xâm lược của các nước đế quốc và sự hèn yếu của triều đình Mãn Thanh nhân dân Trung Quốc đã đứng dậy đấu tranh, tiêu biểu là Phong trào nông dân Thái bình Thiên Quốc do Hồng Tú Toàn lãnh đạo (1851-1864).
- 1989 cvận động Duy tân do hai nhà nho yêu nước Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu khởi xướng, được vua Quang Tự ủng hộ kéo dài hơn 100 ngày nhưng thất bại vì Từ Hi thái hậu làm chính biến.
- Cuối TK XIX đầu TK XX Phong trào nông dân Nghĩa Hoà đoàn nêu cao khẩu hiệu chống đế quốc, được ND nhiều nơi hưởng ứng. Nhưng thất bại do thiếu vũ khí, và bị triều đình phản bội.
- vì thiếu vũ khí và bị triều đình phản bội
I. Trung Quốc bị các nước đế quốc chia xẻ:
- Trung Quốc là quốc gia rộng lớn, đông dân, có nhiều tài nguyên khoáng sản, sớm trở thành mục tiêu xâm lược của các nước đế quốc.
- Từ năm 1840 đến năm 1842, thực dân Anh đã tiến hành cuộc Chiến tranh thuốc phiện, mở đầu quá trình xâm lược Trung Quốc, từng bước biến Trung Quốc từ một nước PK độc lập thành nước nửa thuộc địa, nửa PK.
+ Sau Chiến tranh thuốc phiện, các nước đế quốc từng bước xâu xé Trung Quốc. Đến cuối thế kỉ XIX, Đức chiếm vùng Sơn Đông; Anh chiếm vùng châu thổ sông Dương Tử; Pháp chiếm vùng Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông; Nga, Nhật chiếm vùng Đông Bắc...
II. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
+ Trước sự xâm lược của các nước đế quốc và thái độ thỏa hiệp của triều đình Mãn Thanh, nhân dân Trung Quốc đã đứmg dậy đấu tranh. Tiêu biểu là phong trào nông dân Thái Bình Thiên quốc do Hồng Tú Toàn lãnh đạo (1851 - 1864).
+ Năm 1898, cuộc vận động Duy tân do hai nhà nho yêu nước - Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu khởi xướng, được vua Quang Tự ủng hộ, kéo dài hơn 100 ngày, nhưng cuối cùng bị thất bại vì Từ Hi Thái hậu làm chính biến
+ Cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, phong trào nông dân Nghĩa Hòa đoàn nêu cao khẩu hiệu chống đế quốc, được nhân dân nhiều nơi hưởng ứng. Cuối cùng cũng thất bại vì thiếu vũ khí và bị triều đình phản bội.
4/ Củng cố: (5 phút)
? Vì sao các nước ĐQ tranh nhau xâm chiếm Trung Quốc?
? Tôn Trung Sơn có vai trò gì trong CM Tân Hợi?
5/ Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2 phút) 
Về nhà học kĩ, soạn bài 10 (Phần III)
IV. Rút kinh nghiệm:
Ngày soạn: 22/9/2017
Tuần: 8
Tiết: 16
Bài 10: TRUNG QUỐC GIỮA THẾ KỈ XIX – ĐẦU THẾ KỈ XX (tt)
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: 
 Phong trào đấu tranh tiêu biểu: cuộc CM Tân Hợi (1911).
2. Kĩ năng: 
 Biết sử dụng các lược đồ để trình bày các sự kiện tiêu biểu.
3. Thái độ:
Khâm phục nhân dân Trung Quốc trong cuộc đấu tranh chống đế quốc phong kiến, đặc biệt là cuộc cách mạng Tân Hợi và vai trò của Tôn Trung Sơn.
II. Chuẩn bị:
- Thầy: SGK + tư liệu về Tôn Trung Sơn
 - Trò: SGK + bài soạn.
III. Các bước lên lớp
 1. Ổn định lớp (1 phút)
 2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
 Trình bày quá trình xâm lược – chính sách thống trị của TD Anh ở Ấn Độ.
 3. Nội dung bài mới (32 phút):	
Họat động của thầy
Họat động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ: Cách mạng Tân Hợi (1911)
GV: Sau các cuộc đấu tranh bị đàn áp phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc không dừng lại mà vẫn tiếp tục. Đầu thế kỉ XX giai cấp tư sản hình thành tập hợp lực lượng đấu tranh. Tiêu biểu là Tôn Trung Sơn.
GV: giới thiệu về Tôn Trung Sơn(1866-1925)
? Nêu hoạt động tích cực của Tôn Trung Sơn?
? Tổ chức của Đồng Minh Hội là tổ chức của giai cấp nào?
Cho HS xem ảnh Tôn Trung Sơn.
? Ông đã đề ra học thuyết gì? Cương lĩnh, mục đích của học thuyết?
? Nguyên nhân nào dẫn đến CM Tân Hợi nổ ra?
GV: Sắc lệnh quốc hữu hoá đường sắt của chính quyền Mãn Thanh thực chất là trao quyền...
- Sử dụng lược đồ (H45 trang 61 SGK) tường thuật diễn biến của cuộc cách mạng Tân Hợi.
? Vì sao cách mạng Tân Hợi chấm dứt?
? Ý nghĩa của cuộc cách mạng Tân Hợi? 
HS thảo luận
? Hạn chế của CM Tân Hợi 1911 là gì?
- Thành lập Trung Quốc đồng minh hội
- Là chính đảng đầu tiên của giai cấp tư sản.
- HS xem ảnh Tôn Trung Sơn.
- Ông đề ra Học thuyết Tam dân (dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc) nhằm “đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc
- Chính quyền Mãn Thanh ra sắc lệnh “quốc hữu hoá đường sắt” kinh doanh đường sắt cho các ĐQ → bán rẻ quyền lợi dân tộc.
- Trình bày diễn biến trên lược đồ.
- Tôn Trung Sơn đã mắc sai lầm là thương lượng với Viên Thế Khải đồng ý nhường cho ông ta lên làm Tổng thống (2/1912). CM coi như chấm dứt.
ở Trung Quốc
- Lật đổ chế độ phong kiến hơn 2000 năm tồn tại.
- Mở đường cho cách mạng tư sản phát triển ở Trung Quốc.
- Ảnh hưởng đến phong trào giải phóng dân tộc châu Á.
- Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên 
+ Không nêu vấn đề đánh đuổi ĐQ.
+ Không tích cực chống PK.
+ Không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân.
III. Cách mạng Tân Hợi (1911)
* Về Tôn Trung Sơn và học thuyết Tam dân:
- Giai cấp tư sản Trung Quốc ra đời cuối thế kỉ XIX và lớn mạnh đầu thế kỉ XX. Do bị tư bản nước ngoài chèn ép, giai cấp tư sản Trung Quốc đã bước lên vũ đài chính trị và thành lập các tổ chức riêng của mình. Tôn Trung Sơn là đại biểu ưu tú và là lãnh tụ của phong trào cách mạng theo khuynh hướng dân chủ tư sản ở Trung Quốc.
- Tháng 8 - 1905, Tôn Trung Sơn cùng với các đồng chí của ông đã thành lập Trung Quốc Đồng minh hội - chính đảng của giai cấp tư sản Trung Quốc, đề ra học thuyết Tam dân (Dân tộc độc lập, Dân quyền tự do, Dân sinh hạnh phúc) nhằm “đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân quốc”.
* Nguyên nhân bùng nổ cách mạng:
 Ngày 9 - 5 - 1911, chính quyền Mãn Thanh ra sắc lệnh “Quốc hữu hóa đường sắt”, thực chất là trao quyền kinh doanh đường sắt cho các nước đế quốc, bán rẻ quyền lợi dân tộc.
* Diễn biến:
 - Ngày 10 - 10 - 1911, cách mạng Tân Hợi bùng nổ và giành thắng lợi tại Vũ Xương, sau đó lan sang tất cả các tỉnh miền Nam và miền Trung của Trung Quốc.
 - Ngày 29 - 12 - 1911, Chính phủ lâm thời tuyên bố thành lập Trung Hoa Dân quốc và bầu Tôn Trung Sơn làm Tổng thống.
 - Tôn Trung Sơn đã mắc sai lầm là thương lượng với Viên Thế Khải (quan đại thần của nhà Thanh), đồng ý nhường cho ông ta lên làm Tổng thống (2 - 1912). Cách mạng coi như chấm dứt.
* Ý nghĩa:
- Cách mạng Tân Hợi là một cuộc cách mạng dân chủ tư sản, đã lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế Mãn Thanh, thành lập Trung Hoa Dân quốc, tạo điều kiện cho nền kinh tế TBCN ở Trung Quốc phát triển.
- Cách mạng Tân Hợi có ảnh hưởng lớn đến phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á, trong đó có Việt Nam.
- Tuy nhiên, cách mạng còn nhiều hạn chế, đó là không nêu vấn đề đánh đuổi đế quốc, không tích cực chống phong kiến đến cùng, không giải quyết được vấn đề ruộng đất cho nông dân.
4. Củng cố: (5 phút)
Câu hỏi 3, 4 sgk/62
5. Hướng dẫn học sinh tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2 phút) 
 Về nhà học, soạn bài 11
IV. Rút kinh nghiệm: