Giáo án Lịch sử Lớp 8 - Tiết 50: Chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Pháp và những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 12/3/2019
Tuần: 31
Tiết: 50 
CHƯƠNG II: XÃ HỘI VIỆT NAM TỪ NĂM 1897 ĐẾN NĂM 1918
Bài 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾNVỀ KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ: 
a. Kiến thức:
 - Cuộc khai thác lần thứ nhất của TD Pháp ở Việt Nam: mục đích, kế hoạch, nội dung, cách tiến hành.
- Những chuyển biến về: 
 + KT: Xuất hiện đồn điền, mỏ, cơ sở sản xuất công nghiệp nhẹ, đường sắt.
 + Xã hội: sự ra đời các giai cấp, tầng lớp mới: công nhân, tư sản dân tộc và tư sản mại bản.
b. Kĩ năng: Học xong bài học sinh có biết
- Quan sát hình 98- Ga Hà Nội (năm 1900) trong SGK, nêu nhận xét về những chuyển biến kinh tế do tác động của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp ở Việt Nam.
- Quan sát hình 99, 100 (SGK), nêu nhận xét về đời sống của giai cấp công nhân và nông dân dưới tác động của cuộc khai thác.
c. Thái độ: Học xong bài học sinh được
- Thấy được dã tâm âm mưu của thực dân Pháp dẫn đến mâu thuẩn cơ bản xã hội V.Nam đầu TK XX.
- Thái độ chính trị của từng giai cấp, tầng lớp. 
2. Phẩm chất, năng lực cần hình thành và phát triển cho HS:
- Năng lực tự học, đọc hiểu: Học sinh biết được cuộc khai thác lần thứ nhất của TD Pháp ở Việt Nam: mục đích, kế hoạch, nội dung, cách tiến hành. .
- Năng lực nêu và giải quyết vến đề sáng tạo: Tóm tắt được diễn biến, kết quả của các chính sách khai thác của Pháp.
- Năng lực hợp tác nhóm: HS biết cách hoạt động và kết hợp giữa các thành viên trong nhóm.
II. CHUẨN BỊ: 
- GV: SGK, SGV, sơ đồ tổ chức bộ máy nhà nước ở Đông Dương. 
- HS: Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh. SGK
III. Tổ chức các hoạt động dạy học :
Ổn định lớp: (1P)
Kiểm tra bài cũ: (không)
Nội dung bài mới: (37P)
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG KIẾN THỨC
HĐ1: Hoạt động tìm hiểu thực tiễn: (2 Phút) 
Mục đích của hoạt động: 
HS biết được chính sách khai thác thuộc địa của Pháp và những chuyển biến về kinh tế
b. Cách tổ chức hoạt động:
 Sau khi những đợt sóng cuối cùng của phong trào Cần vương đã lắng xuống, thời kì bình định vũ trang ở nước ta đã chấm dứt. TD Pháp bắt đầu thực hiện chương trình khai thác thuộc địa lần thứ nhất ở nước ta mà thực chất là tăng cường áp bức bốc lột thuộc địa làm giàu cho chính quốc. C/sách này đã tác động đến mọi mặt kinh tế, chính trị, xã hội nước ta.
HS lắng nghe
HĐ2:Hoạt động tìm tòi, tiếp nhận kiến thức
Kiến thức 1: (10P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm được tình hính Việt Nam cuối XIX
b. Cách thức hoạt động
? Sau khi hoàn thành công cuộc bình định Việt Nam thì thực dân Pháp làm gì?
? Thực dân Pháp tổ chức bộ máy Nhà nước ở Việt Nam như thế nào?
? Trên cơ sở những kiến thức trên, em hãy vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy Nhà nước ở Việt Nam do thực dân Pháp dựng lên?
=> Giáo viên treo sơ đồ mẫu, học sinh so sánh.
? Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy cai trị của thực dân Pháp?
? Mục đích của việc xây dựng bộ máy nhà nước của thực dân Pháp là gì?
- Tiến hành khai thác thuộc địa VN một cách quy mô: Tổ chức bộ máy nhà nước, thi hành chính sách kinh tế; văn hoá, giáo dục.
- Năm 1897, thực dân Pháp thành lập liên bang Đông Dương (Lào, Campuchia, Việt Nam) do viên toàn quyền người Pháp đứng đầu.
- Việt Nam chia làm 3 xứ.
+ Bắc kỳ: Nửa bảo hộ.
+ Trung kỳ: Xứ bảo hộ.
+ Nam kỳ: Thuộc địa.
=> Bộ máy chính quyền từ Trung ương tới địa phương đều do thực dân Pháp chi phối.
- HS: Trao đổi cặp để vẽ sơ đồ
- HS quan sát
- Tổ chức chặt chẽ với tay từ trung ương xuống tận nông thôn, kết hợp giữa nhà nước thực dân và quan lại p/k.
- Chia rẽ các nước Đ.Dương biến Đ.Dương thành một tỉnh của Pháp để dễ bề cai trị.
I. CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP (1897-1914)
1. Tổ chức bộ máy nhà nước
- Năm 1897, thực dân Pháp thành lập liên bang Đông Dương. 
- Việt Nam chia làm 3 xứ.
+ Bắc kỳ: Nửa bảo hộ.
+ Trung kỳ: Xứ bảo hộ.
+ Nam kỳ: Thuộc địa.
Kiến thức 2: (10P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm những chính sách về kinh tế và văn hóa
b. Cách thức hoạt động
? Thực dân Pháp tiến hành khai thác về mặt kinh tế gồm những ngành nào?
? Thực dân Pháp thực hiện chính sách kinh tế nông nghiệp ở nước ta như thế nào? theo phương pháp gì?
? Trong công nghiệp Pháp thực hiện chính sách gì?
GV: dẫn chứng số liệu. Nói thêm Pháp còn đầu tư một số ngành xi măng, điện nước, chế biến gỗ
? Trong giao thông vận tải Pháp xây dựng hệ thống giao thông như thế nào?
Cho HS xem ảnh cầu Long Biên, ảnh ga Hà Nội.
? Về thương nghiệp Pháp thực hiện chính sách gì?
GV: Cùng với việc khai thác, Pháp còn tiến hành bóc lột nhân dân bằng thuế khóa, phu phen
? Về mặt thuế khóa, Pháp đặt ra những loại thuế nào?
GV: Nói thêm Pháp còn bắt dân ta đi phu đắp đường, đào sông, xây dinh thự, đồn bót
? Các chính sách trên nhằm mục đích gì?
HS: Xem ảnh ngân hàng Đông Dương.
Học sinh thảo luận: 
? Nhận xét về nền kinh tế Việt Nam đầu thế kỉ XX? 
*GDMT:
? Với chính sách khai thác đó ảnh hưởng đến môi trường sống của nhân dân như thế nào?
? Hệ thống GD thi cử của Pháp ở Việt Nam đầu TK XX như thế nào?
? Hệ thống giáo dục phổ thông thời thuộc Pháp được chia thành mấy bậc?
? Theo em,chính sách văn hóa GD của Pháp có phải là để khai hóa văn minh cho người Việt Nam hay không? Vì sao?
? Chính sách văn hoá giáp dục của Pháp nhằm mục đích gì?
GV: Ngoài ra, Pháp còn sử dụng sách báo độc hại để tuyên truyền., duy trì các thói hư tật xấu.
?Ảnh hưởng của chính sách văn hóa, giáo dục của Pháp đến Việt Nam?
GV: Liên hệ ở nước ta về mặt giáo dục, thi cử.Qua đó thấy được tính ưu việt của Việt Nam.Chúng ta, việc học không hạn chế, mà sẽ đáp ứng cho nhu cầu học tập.
- Nông nghiệp. Công nghiệp, Giao thông vận tải, Thương nghiệp, Thuế
- Đẩy mạnh cướp đoạt ruộng đất p.p phát canh thu tô.
- Than và kim loại
- Xây dựng hệ thống đường xá để tăng cường bóc lột kinh tế và đàn áp phong trào kh/ chiến của nhân dân
- xem ảnh cầu Long Biên, ảnh ga Hà Nội.
- Độc chiếm thị trường V.Nam.hàng hóa của Pháp nhập vào V.Nam đánh thuế nhẹ hoặc miễn thuế. Đánh thuế cao hàng hóa nước khác
- Thuế mới chồng thuế cũ. Đánh thuế nặng: rượu, muối, thuốc phiện
- Vơ vét tài nguyên, sức người , sức của..làm giàu cho Pháp.
Học sinh thảo luận: 
+ Nhìn toàn cục thì kinh tế có phát triển: Công nghiệp, giao thông vận tải
+ Nhưng tài nguyên bi vơ vét, nông nghiệp dẫm chân tại chỗ, công nghiệp phát triển nhỏ giọt, thiếu hẳn công nghiệp nặng.
->Nền kinh tế Việt Nam vẫn là nền sản xuất nhỏ, lạc hậu và ngày càng phụ thuộc kinh tế Pháp
- Tài nguyên, thiên nhiên bị bóc lột cùng kiệt.
- Nông nghiệp dẫm chân tại chỗ.
- Công nghiệp thiếu hẳn công nghiệp nặng.
- Đời sống nhân dân vô cùng cực khổ (nông dân, công nhân) họ bị bần cùng hóa.
- Vẫn duy trì chế độ GD thời PK, có thêm môn tiếng Pháp.
- Về sau, mở thêm trường học mới
- Ba bậc
+Âú học: ở xã, thôn (dạy chữ Hán, chữ Quốc ngữ)
+ Tiểu học: ở phủ, huyện (dạy chữ Hán, chữ Quốc ngữ, chữ Pháp là môn tự nguyện)
+ Trung học: ở tỉnh (dạy chữ Hán, chữ Quốc ngữ, chữ Pháp bắt buộc)
- Không.vì:
+ Pháp hạn chế giáo dục thuộc địa.
+ Duy trì nền giáo dục Hán học.
+ Số trường học chỉ mở một cách dè dặt
- TD Pháp muốn lợi dụng nền nho học lỗi thời để ngu dân.
- Tạo ra một tầng lớp người chỉ biết phục tùng Pháp. Lọi dụng phong kiến để cai trị, đàn áp nhân dân, kìm hãm nhân dân trong vòng ngu dốt để dễ bề cai trị.
- Đưa nền văn hoá phưong Tây vào Việt Nam, tạo ra một tầng lớp thượng lưu, trí thức mới, nhưng chỉ để phục vụ cho công cuộc khai thác, bóc lột của Pháp, còn nhân dân ta thì vẫn bị kìm hãm trong vòng ngu dốt, lạc hậu.
2. Chính sách kinh tế
- Trong nông nghiệp: Pháp đẩy mạnh cướp đoạt ruộng đất, lập các đồn điền.
- Trong công nghiệp: Pháp tập trung khai thác than và kim loại. Ngoài ra, Pháp đầu tư một số ngành như xi măng, điện, chế biến gỗ
- GTVT: Pháp xây dựng hệ thống giao thông đường bộ , đường sắt để tăng cường bóc lột kinh tế và phục vụ mục đích quân sự.
- Về thương nghiệp: 
+ Pháp độc chiếm thị trường VN, hàng hóa của Pháp nhập vào VN đánh thuế nhẹ hoặc miễn thuế nhưng đánh thuế cao hàng hóa nước khác.
+ Pháp đề ra các thư thuế mới bên cạnh các loại thuế cũ, nặng nhất là thuế muối, rượu, thuốc phiện
=> Mục đích các chính sách trên của thực dân Pháp là nhằm vơ vét sức người, sức của của nhân dân Đông Dương.
3. Chính sách văn hóa, giáo dục
- Đến năm 1919, Pháp vẫn duy trì chế độ GD thời phong kiến.
- Về sau, Pháp bắt đầu mở trường học mới nhằm đào tạo lớp người bản xứ phục vụ công cuộc cai trị. Cùng với đó, Pháp mở một số cơ sở văn hóa, y tế.
Hoạt động 3: Hoạt động luyện tập, thực hành, thí nghiệm (5P)
a. Mục đích hoạt động: Nắm được bộ máy cai trị của Pháp
b. Cách thức hoạt động
? Thực dân Pháp tổ chức bộ máy Nhà nước ở Việt Nam như thế nào?
- Việt Nam chia làm 3 xứ.
+ Bắc kỳ: Nửa bảo hộ.
+ Trung kỳ: Xứ bảo hộ.
+ Nam kỳ: Thuộc địa.
- Việt Nam chia làm 3 xứ.
+ Bắc kỳ: Nửa bảo hộ.
+ Trung kỳ: Xứ bảo hộ.
+ Nam kỳ: Thuộc địa.
Hoạt động 4: Hoạt động vận dụng và mở rộng (2P)
a. Mục đích hoạt động: Giải thích được chính sách văn hóa của Pháp
b. Cách thức hoạt động
? Theo em,chính sách văn hóa GD của Pháp có phải là để khai hóa văn minh cho người Việt Nam hay không? Vì sao?
- Không.vì:
+ Pháp hạn chế giáo dục thuộc địa.
+ Duy trì nền giáo dục Hán học.
+ Số trường học chỉ mở một cách dè dặt
- TD Pháp muốn lợi dụng nền nho học lỗi thời để ngu dân.
- Không.vì:
+ Pháp hạn chế giáo dục thuộc địa.
+ Duy trì nền giáo dục Hán học.
+ Số trường học chỉ mở một cách dè dặt
- TD Pháp muốn lợi dụng nền nho học lỗi thời để ngu dân.
4. Hướng dẫn về nhà, hoạt động tiếp nối: (4P)
a. Mục đích của hoạt động:
- Nhằm củng cố lại toàn bộ nội dung bài đã học: 
b. Cách tổ chức hoạt động:
HS: Học bài cũ, chuẩn bị bài học của tiết sau.
GV: Nhắc nhở HS về nhà: Học bài cũ, soạn phần tiếp theo
IV. Kiểm tra đánh giá chủ đề/bài học: (3P)
GV dự kiến một số câu hỏi, bài tập và tổ chức cho HS tự đánh giá về kết quả học tập của bản thân và của bạn:
Những chính sách về giáo dục.
- GV đánh giá, tổng kết về kết quả giờ học.
V. RÚT KINH NGHIỆM
 Kí duyệt:
..