Giáo án Hóa học Lớp 9 - Tuần 21 - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Long Thạnh

Ngày soạn : 22 / 12/2018	
Tiết : 39; Tuần : 21
Bài 31: SƠ LUỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
I. Mục tiêu :
 1. Kiến thức: 
 - Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố theo chiều tăng dần của diện tích hạt nhân nguyên tử .
 - Cấu tạo của bảng tuần hoàn gồm: Ô nguyên tố, chu kì, nhóm.
 - Quy luật biến đổi tính chất trong chu kì, nhóm.
 - Dựa vào vị trí của nguyên tố suy ra cấu tạo nguyên tử, tính chất cơ bản của nguyên tố và ngược lại.
 2. Kĩ năng : 
 - Quan sát ô nguyên tố, chu kì, nhóm, bảng tuần hoàn, rút ra nhận xét.
 - Dựa vào vị trí nguyên tố suy ra cấu tạo nguyên tử.
 3. Thái độ: Có ý thức tích cực trong học tập.
II. Chuẩn bị : 
 - Thầy: Bảng hệ thống tuần hoàn nguyên tố
 - Trò: Ôn lại kiến thức cấu tạo nguyên tử lớp 8. Bảng hệ thống tuần hoàn nguyên tố hoá học.
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
 1.Ổn định lớp: (1p)
	Kiểm tra sĩ số lớp
 2. Kiểm tra bài cũ: (5p)
 - Nêu tính chất và ứng dụng của silic? 
 - Hãy mô tả sơ lược các công đoạn chính để sản xuất thuỷ tinh?
 3. Nội dung bài mới: 33p
Trang 97 các nội dung liên quan đến lớp electron không dạy và trang 101 bỏ bài tập số 2
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
 - Hiện nay có khoảng bao nhiêu nguyên tố hoá học?
 - Các nguyên tố hoá học đã được các nhà bác học nghiên cứu, sắp xếp vào một hệ thống gọi là Bảng hệ thống tuần hoàn nguyên tố hoá học -> Treo bảng
 Trên 110 nguyên tố
Hoạt động 1: (8p) Tìm hiểu nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn
- Gọi 1 HS đọc thông tin
- Bảng hệ thống tuần hoàn nguyên tố hoá học được sắp xếp dựa trên cơ sở nào ?
 (HS Y)
Nhận xét, kết luận
Trả lời
Sắp xếp theo chiều tăng dần diện tích hạt nhân nguyên tử
I. Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng tuần hoàn: 
Sắp xếp theo chiều tăng dần diện tích hạt nhân nguyên tử
Hoạt động 2: (25p) Tìm cấu tạo bảng tuần hoàn:
 - Giới thiệu: Bảng tuần hoàn có trên 100 nguyên tố và mỗi nguyên tố được sắp xếp vào 1 ô.
- Treo ô 12: Ta biết được thông tin gì về ô nguyên tố này?
- Số hiệu nguyên tử cho biết điều gì?
- VD: về nguyên tố Na
 Nhận xét, kết luận
 - Trả lời
số hiệu nguyên tử, kí hiệu hoá học, tên nguyên tố, nguyên tử khối.
- Số hiệu nguyên tử có số trị bằng số đơn vị điện tích hạt nhân và bằng số electron trong nguyên tử
- Số hiệu nguyên tử cũng là số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn
II. Cấu tạo bảng tuần hoàn:
1. Ô nguyên tố:
- Mỗi ô: cho biết số hiệu nguyên tử , KHHH , tên, NTK của nguyên tố đó
- Số hiệu nguyên tử có số trị bằng số đơn vị điện tích hạt nhân và bằng số electron trong nguyên tử
- Số hiệu nguyên tử cũng là số thứ tự của nguyên tố trong bảng tuần hoàn
 Treo sơ đồ chu kì 1 và 2:
- Chu kì 1,2 có điểm gì giống nhau?
Giới thiệu: có 7 chu kì:
- Chu kì 1,2,3 : nhỏ
- Chu kì 4,5,6,7 lớn.
- Yêu cầu HS tìm hiểu chu kì 1
- Số lượng nguyên tố, tên nguyên tố
- Điện tích hạt nhân tăng hay giảm từ H à He ?
Yêu cầu : HS lấy vd khác?
=> Rút kết luận
- Chiều điện tích hạt nhân tăng
 Theo dõi và trả lời
- Có 2 nguyên tố H và He
- Tăng từ H+ --> 
 He2+
2. Chu kì :
Chu kì là dãy nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp electron và được xếp theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần.
Điện tích hạt nhân tăng: trái -> phải
- Số thứ tự của chu kì bằng số lớp electron.
 Các nguyên tố trong cùng 1 nhóm có điểm gì giống nhau? (HS K- G)
 Yêu cầu HS quan sát Li và clo -> có kết luận chung về nhóm 7
Nhận xét, kết luận
 Trả lời:
- Số e ngoài cùng bằng nhau
- Số thứ tự nhóm bằng số e ngoài cùng
 trả lời
3. Nhóm :
 Là cột nguyên tố:
- Số e ngoài cùng bằng nhau
- Điện tích hạt nhân tăng dần (từ trên xuống dưới)
=> Số p thứ tự nhóm = số e ngoài cùng của nguyên tử
4. Củng cố: (5p)
- Ô nguyên tố là gì ?
- Chu kỳ là gì ?
- Nhóm là gì ?
5. Hướng dẫn tự học, làm bài tập và chuẩn bị bài mới ở nhà: (1p)
	- Học bài, làm bài tập 3, 4 trang 101 
	- Xem trước phần III, IV bài 31: Sơ lược về bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học
IV. Rút kinh nghiệm: ...
Ngày soạn :	23/12/2018
Tiết :	40; Tuần : 21
Bài 31: SƠ LUỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC
( tiếp theo)
I. Mục tiêu :
 1. Kiến thức: 
 - Đánh giá được khả năng HS nắm quy luật biến đổi tính kim loại, phi kim trong chu kì, nhómà Lấy ví dụ minh họa
 - Ý nghĩa của bảng tuần hoàn: Sơ lược về mối liên hệ giữa cấu tạo nguyên tử, vị trí nguyên tố trong bảng tuần hoàn và tính chất hoá học cơ bản của nó.
 2. Kĩ năng : 
 Dựa vào vị trí nguyên tố suy ra cấu tạo nguyên tử, tính chất cơ bản của nguyên tố và ngược lại..
 3.Thái độ: Có ý thức tích cực trong học tập.
II. Chuẩn bị : 
 - Thầy: Bảng hệ thống tuần hoàn nguyên tố
Chu kì 2,3 phóng to. Nhóm 1,2 phóng to
 - Trò: - Ôn lại kiến thức cấu tạo nguyên tử lớp 8. 
 - Bảng hệ thống tuần hoàn nguyên tố hoá học
III. Các bước lên lớp:
 1.Ổn định lớp: (1p)
 Kiểm tra sĩ số
 2. Kiểm tra bài cũ: (5p)
 Ô nguyên tố, chu kì, nhóm là gì?
 3. Nội dung bài mới: 32p
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
Hoạt động 1: (10p) Tìm hiểu Sự biến đổi tính chất của các nguyên tố trong 1 chu kì:
Yêu cầu HS đọc thông tin chu kì 2:
- Hãy cho biết số lượng nguyên tố? (HS- Y)
- Số thứ tự chu kì cho ta biết điều gì?
- Tính phi kim, kim loại của chu kì từ đầu đến cuối thay đổi như thế nào?
Yêu cầu HS nhận xét chu kì 3
- Thông báo: Đầu chu kì là kim loại kiềm, cuối chu kì là halogen, kết thúc là khí hiếm
- Nhận xét, kết luận
 Trả lời
- Có 8 nguyên tố
- Số e ngoài cùng của Li (nhóm 1)là 1e. Ne (nhóm VIII) là 8e
III. Sự biến đổi tính chất của các nguyên tố trong BHTTH:
 1. Trong một chu kì:
 Tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần (từ trái sang phải)
Hoạt động 2: (10p) Tìm hiểu Sự biến đổi tính chất của các nguyên tố trong 1 nhóm:
 Yêu cầu : Quan sát nhóm I,VII rút ra nhận xét :
- Có mấy nguyên tố?
- Số lớp e, số e ngoài cùng ?
- Tính kim loại, tính phi kim?
=> Kim loại nào mạnh nhất, phi kim nào mạnh nhất?
Nhận xét, rút ra kết luận
 Trả lời
=> Kim loại mạnh nhất là Fr, 
- Phi kim mạnh nhất là F
2. Trong 1 nhóm:
- Tính kim loại tăng dần
- Tính phi kim giảm dần (đi từ trên xuống dưới)
Hoạt động 3: (12p) Tìm hiểu ý nghĩa bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học
 Nêu vd: Biết nguyên tố x có số hiệu nguyên tử là 17, chu kì 3, nhóm VII. Hãy cho biết:
- Cấu tạo nguyên tử của nguyên tố đó?
- Tính chất của nguyên tố X và so sánh với nguyên tố lân cận
=> Rút kết luận
 Thảo luận 4 p’
- ng/tố X là Cl
- Chu kì 3: 3 lớp e. Nhóm 7: có 7e ngoài cùng
- Cl ở cuối chu kì 3 nên là phi kim hoạt động mạnh
* So sánh:
- C/kì: Cl < S
- Nhóm: Br < Cl < F
IV. Ý nghĩa bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học?
1) Biết vị trí nguyên tố à cấu tạo ng/tử, tính chất của nguyên tố đó.
 Nêu ví dụ: Nguyên tố X có điện tích hạt nhân là 16+ , 3 lớp e- và lớp ngoài cùng có 6e- 
- Hãy nêu tính chất cơ bản của nó?
Nhận xét, kết luận
- Vị trí 16 (S)
- Gần cuối chu kì 3 , gần đầu nhóm VI => phi kim
2) Biết cấu tạo nguyên tử của nguyên tố ta có thể suy đoán vị trí và tính chất nguyên tố đó
4. Củng cố: (5p)
- Nêu ý nghĩa bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học?
- BT: Nguyên tử X có tổng số hạt là 155. số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 33. Tìm số hạt từng loại. Cho biết tên
nguyên tố X, tính chất hóa học của X, so sánh tính chất hóa học của X với nguyên tố lân cận. HS khá- giỏi :
Hướng dẫn :
Ta có : n + p + e = 155 (vì p=e) => n + 2p = 155	(1)
Mặc khác :	 2p – n = 33	(2)
Từ (1) và (2) ta giải được : n = 61, p = e = 47.
X là kim loại Ag, vì đứng cuối chu kì 5 nên là kim loại HĐHH yếu.
	- Trong chu kì Pd >Ag> Cd
	- Trong nhóm : Au <Ag < Cu
5. Hướng dẫn học siHS khá- giỏi :nh tự học, làm bài tập và chuẩn bị bài mới ở nhà: (2p)
 - Học bài, làm bài tập 1,5,6 sgk trang 101
 - Xem trước bài 32: Luyện tập chương 3
IV. Rút kinh nghiệm:
Tổ trưởng ký duyệt tuần 21
Ngày: / / 2018
Lê Thị Thoa