Giáo án Lịch sử Lớp 6 - Bài 4: Các quốc gia cổ đại phương Đông - Năm học 2018-2019 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 20/8/2018
Tuần: 4
Tiết: 4	
Bài 4: CÁC QUỐC GIA CỔ ĐẠI PHƯƠNG ĐÔNG
I. MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: 
- Nêu được sự xuất hiện các quốc gia cổ đại ở phương Đông và phương Tây (thời điểm, địa điểm).
- Trình bày sơ lược về tổ chức và đời sống xã hội ở các quốc gia cổ đại.
- Nêu được những thành tựu chính của nền văn hoá cổ đại phương Đông (lịch, chữ tượng hình, toán học, kiến trúc).
2. Kỹ năng: 
Bước đầu hình thành các khái niệm về các quốc gia cổ đại.
3. Thái độ:
- Xã hội cổ đại phát triển cao hơn xã hội nguyên thuỷ nhưng cũng là thời đại bắt đầu có giai cấp. 
- Bước đầu ý thức về sự bất bình đẳng, sự phân chia giai cấp trong xã hội và về nhà nước chuyên chế.
II. CHUẨN BỊ:
+ Thầy: Hình ảnh những công trình kiến trúc thời cổ đại, lược đồ các quốc gia cổ đại phương Đông.
	+ Trò: Học thuộc bài cũ, đọc trước bài mới.
III. CÁC BƯỚC LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp: (1’)
2. Kiểm tra bài cũ: (5’)
- Đời sống của Người tinh khôn có những điểm nào tiến bộ hơn so với Người tối cổ? 
- Công cụ bằng kim loại đã có tác dụng như thế nào?
3. Nội dung bài mới: (32’)
Khi công cụ kim loại ra đời à sản xuất phát triển thì xã hội nguyên thuỷ tan rã, xã hội có giai cấp và nhà nước ra đời. Những nhà nước đầu tiên đã được hình thành ở phương Đông, các quốc gia này đều được hình thành trên lưu vực của những con sông lớn có điều kiện thuận lợi và hình thành một loại hình xã hội riêng biệt, xã hội cổ đại phương Đông.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Các quốc gia cổ đại phương Đông đã được hình thành ở đâu và từ bao giờ?
Hđ 1: Các quốc gia cổ đại phương Đông đã được hình thành ở đâu và từ bao giờ? (13’)
? Các quốc gia cổ đại phương Đông ra đời từ bao giờ? ở đâu? 
-> GDMT: Đktn của lưu vực những dòng sông lớn ntn? Thuận lợi cho việc sản xuất ra sao?
? Họ sống bằng nghề nào là chính?
-> GDMT: Con người đã tác động vào tự nhiên ntn?
- Em hãy tả lại cảnh làm ruộng của người Ai Cập.
- Nhờ có đất phù sa màu mỡ và nước tưới đầy đủ, sản xuất nông nghiệp cho năng suất cao, lương thực dư thừa.
 Vấn đề gì đã phát sinh? 
? Kể tên các quốc gia cổ đại phương Đông? 
- Các lưu vực sông lớn (cuối thiên niên kỷ IV đầu thiên niên kỷ III TCN)
- Đất đai màu mỡ nước có đủ quanh năm để trồng trọt. 
- Trồng lúa.
- Làm thuỷ lợi: đắp đê, đào kênh, máng dẫn nước và ruộng.
- HS tả lại cảnh làm ruộng của người Ai Cập (trồng lúa, đập, gặt, nộp thuế)
- Xã hội có giai cấp hình thành.
- Ai Cập, Ấn Độ, Lưỡng Hà, Trung Quốc.
1. Các quốc gia cổ đại phương Đông đã được hình thành ở đâu và từ bao giờ? 
- Thời gian xuất hiện: cuối thiên niên kỷ IV – đầu thiên niên kỷ III TCN. 
- Địa điểm: Ở lưu vực các dòng sông lớn: sông Nin ở Ai Cập, Ơ-phơ-rát và Ti-gơ-rơ ở Lưỡng Hà, sông Ấn và sông Hằng ở Ấn Độ, Hoàng Hà và Trường Giang ở Trung Quốc.
- Đời sống kinh tế: 
 + Ngành kt chính là nông nghiệp.
 + Biết làm thuỷ lợi, đắp đe ngăn lũ
 + Thu hoạch lúa ổn định hàng năm.
HĐ 2: Xã hội cổ đại phương Đông bao gồm những tầng lớp nào?
? Xã hội cổ đại có những tầng lớp nào? 
? Nghĩa vụ của nông dân 
? Cuộc sống của họ phụ thuộc vào ai? 
? Đứng đầu quan lại là ai?
? Hầu hạ vua, quý tộc là ai?
- Cho HS quan sát hình 9 và tìm hiểu về bộ luật hamurabi và thần Samat đang trao bộ luật cho vua Hamuarabi.
- Qua 2 điều luật trên, theo em, người cày thuê ruộng phải làm việc ntn?
- Nông dân công xã, quý tộc và nô lệ.
- Nhận ruộng đất công xã cày cấy à nộp một phần thu hoạch, lao dịch không công cho quý tộc.
- Quý tộc, quan lại có nhiều của cải, quyền thế.
- Đứng đầu là Vua có quyền lực tối cao trong các lĩnh vực.
- Nô lệ.
- HS giải thích các từ: Công xã, lao dịch, quý tộc, Samat trong SGK.
- Rất cực khổ
2. Xã hội cổ đại phương Đông bao gồm những tầng lớp nào? 
 Các tầng lớp xã hội:
 + Nông dân công xã: đông đảo nhất và là tầng lớp lao động, sản xuất chính trong xã hội.
 + Quý tộc: là tầng lớp có nhiều của cải và quyền thế, gồm: vua, quan lại và tăng lữ.
 + Nô lệ: là những người hầu hạ phục dịch cho quý tộc; thân phận không khác gì con vật.
Hđ 3: Nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông
? Các nhà nước cổ đại phương Đông do ai đứng đầu đất nước ?
? Vua có quyền hành gì?
- Giải thích: ở mỗi nước vua được gọi dưới các tên gọi khác nhau:
 + Trung Quốc: thiên tử
 + Ai Cập: Pharaon
 + Lưỡng Hà: Ensi
? Giúp việc cho vua là tầng lớp nào? 
? Nhiệm vụ của quý tộc?
à Họ tham gia vào việc chính trị và có quyền hành, thậm chí lấn quyền vua.
? Em có nhận xét gì về bộ máy hành chính của các nước phương Đông?
- Vua
- Vua nắm quyền hành và được cha truyền co nối.
- Đặt ra luật pháp, chỉ huy quân đội, xét xử những người có tội, được coi là đại diện thánh thần.
- Tầng lớp quý tộc.
- Thu thuế, xây dựng cung điện, đền tháp và chỉ huy quân đội.
- Bộ máy hành chính từ trung ương đến địa phương còn đơn giản và do quý tộc nắm giữ.
3. Nhà nước chuyên chế cổ đại phương Đông: 
 Tổ chức bộ máy nhà nước do vua đứng đầu:
- Vua có quyền đặt ra luật pháp, chỉ huy quân đội, xét xử những người có tội, được coi là người đại diện thần thánh ở dưới trần gian,
- Bộ máy hành chính từ TW đến địa phương: giúp việc cho vua, lo việc thu thuế, xây dựng cung điện, đền tháp và chỉ huy quân đội. 
4. Củng cố: (5’)
- Kể tên các quốc gia cổ đại phương Đông?
- Xã hội cổ đại phương Đông bao gồm những tầng lớp nào?
- Ở các nước phương Đông, nhà vua có quyền hành gì?
- Thế nào là chế độ quân chủ chuyên chế ?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2’)
 Học bài kỹ, trả lời các câu hỏi trong SGK, xem trước bài: “Các quốc gia cổ đại phương Tây”.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
	Kí duyệt