Giáo án Lịch sử Lớp 6 - Bài 20: Từ sau Trưng Vương đến trước Lí Nam Đế (Giữa thế kỉ I - Thế kỉ VI) (Tiếp theo) - Năm học 2017-2018 - Trường THCS Ngô Quang Nhã

Ngày soạn: 7/1/2018
Tuần: 23 
Tiết: 23 
Bài 20: TỪ SAU TRƯNG VƯƠNG ĐẾN TRƯỚC LÍ NAM ĐẾ
(Giữa thế kỉ I – Giữa thế kỉ VI)
(Tiếp theo)
I. Mục tiêu:
Kiến thức:
Cùng với sự phát triển kinh tế, tuy chậm chạp ở các thế kỷ I - VI xã hội nước ta có nhiều chuyển biến sâu sắc.
Trong cuộc đấu tranh chống chính sách đồng hóa của người Hán, tổ tiên ta đã kiên trì bảo vệ tiếng Việt, phong tục tập quán... của người Việt.
Những nét chính về nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa của Bà Triệu.
Kĩ năng:
Làm quen với phương pháp phân tích.
Thái độ:
Giáo dục lòng tự hào dân tộc ở khía cạnh văn hóa - nghệ thuật .
Giáo dục lòng biết ơn Bà Triệu đã dũng cảm chiến đấu giành độc lập cho dân tộc.
II. Chuẩn bị:
Thầy: Sơ đồ "Phân hóa xã hội” + Ảnh "Lăng Bà Triệu".
Trò: sgk + bài soạn.
III. Các bước lên lớp:
Ổn định lớp. (1’)
Kiểm tra bài cũ: (5’)
Chế độ cai trị của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nước ta từ TK I đến TK VI như thế nào?
 - Tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI có gì thay đổi?
Nội dung bài mới: (33’)
Giới thiệu: (1’)
Bên cạnh những thay đổi về hành chính - kinh tế trong thời gian từ thế kỷ I - VI nước ta có những biến chuyển về văn hóa và xã hội.
 Hoạt động của thầy
 Hoạt động của trò
Nội dung cơ bản
HĐ 1: Những biến chuyển về xã hội và văn hóa nước ta ở các thế kỷ I – VI
- GV Treo sơ đồ phân hóa xã hội (SGK).
- Cho HS thảo luận nhóm: Quan sát sơ đồ, em có nhận xét gì về sự biến chuyển xã hội ở nước ta?
GV Nhận xét, bổ sung.
* Xã hội Văn Lang - Âu Lạc: bị phân hóa thành ba 
tầng lớp: quí tộc, nông dân công xã, nô tỳ.
Như vậy: đã có sự phân biệt giàu - nghèo, địa vị sang hèn. Bộ phận giàu có: vua, lạc tướng, bồ chính (quý tộc) họ chiếm địa vị thống trị và bóc lột đông đảo thành viên công xã.
- Bộ phận đông đảo nhất của XH Âu Lạc là thành viên công xã, gồm nông dân, thợ thủ công. Là tầng lớp làm ra của cải, vật chất cho xã hội, họ phải nộp một phần thu hoạch, làm tạp dịch cho các gia đình quý tộc.
- Một số ít là nô tỳ - hầu hạ.
Như vậy, từ khi bị bọn pk phương Bắc thống trị, xã hội Âu Lạc tiếp tục phân hóa. Những hào trưởng người Việt chính là tầng lớp đảm nhận sứ mệnh lãnh đạo nhân dân đánh đuổi bọn đô hộ giành lại quyền độc lập.
? Thời này có mấy thứ đạo được truyền vào nước ta? 
? Chính quyền đô hộ mở một số trường học ở nước ta nhằm mục đích gì?
? Vì sao người Việt vẫn giữ được phong tục tập quán và tiếng nói của tổ tiên?
HĐ 2: Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248)
? Nguyên nhân nào dẫn đến cuộc khởi nghĩa Bà Triệu? 
? Lời tâu của Tiết Tổng nói lên điều gì?
? Em biết gì về Bà Triệu? 
? Qua câu nói của Bà Triệu, em hiểu Bà Triệu là người ntn?
? Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu bùng nổ như thế nào?
? Khi ra trận trông Bà Triệu như thế nào?
? Em có nhận xét gì về cuộc khởi nghĩa Bà Triệu?
? Cuộc khởi nghĩa thất bại do đâu? 
? Cuộc khởi nghĩa có ý nghĩa như thế nào?
? Yêu cầu học sinh đọc bài ca dao cuối bài và xem ảnh lăng bà Triệu. Qua đó nhận xét về thái độ của nhân dân đối với Bà Triệu?
- Đại diện các nhóm trình bày. Giữa các nhóm nhận xét chéo lẫn nhau.
* Thời kỳ bị đô hộ: Xã hội tiếp tục bị phân hóa. Tầng lớp thống trị có địa vị và quyền lực cao nhất là bọn quan lại địa chủ người Hán. Tầng lớp quý tộc người Âu Lạc trở thành những hào trưởng, họ bị quan lại và địa chủ người Hán chèn ép, khinh rẽ nhưng vẫn giữ vai trò quan trọng ở địa phương, có uy tín trong nhân dân.
- Nông dân công xã bị chia thành ba tầng lớp khác nhau.
- Có 3 đạo: Nho giáo, Đạo giáo, Phật giáo.
- Đồng hóa dân tộc ta: bắt dân ta học chữ Hán, theo đạo Nho và theo những luật lệ, phong tục của người Hán.
- Vì phong tục, tập quán, tiếng nói của tổ tiên đã được hình thành, xây dựng vững chắc từ lâu đời, nó đã trở thành đặc trưng riêng của người Việt, bản sắc dân tộc VN có sức sống bất diệt.
- Ách thống trị tàn bạo của nhà Ngô, nhân dân ta rất khốn khổ đã nổi dậy đấu tranh.
- Nhân dân ta rất căm thù quân đô hộ, không cam chịu áp bức, bóc, sẵn sàng đứng lên chống lại chúng, không dễ gì để chúng có thể cai trị được.
- “Bà Triệu tên thật là Triệu Thị Trinh ......... chuẩn bị kháng chiến".
- Bà Triệu có ý chí đấu tranh rất kiên cường để giành độc lập dân tộc, không chịu làm nô lệ cho quân Ngô, Bà nguyện hy sinh hạnh phúc cá nhân cho độc lập dân tộc.
- Dựa vào nội dung Sgk trình bày.
- Oai phong, lẫm liệt.
- Cuộc khởi nghĩa lan rộng khắp Giao Châu làm bọn đô hộ rất lo sợ nhưng do sự chênh lệnh lực lượng và mưu kế hiểm độc của nhà Hán nên bị thất bại.
- Lực chênh lệch. Quân Ngô mạnh, nhiều mưu kế hiểm độc .
- Khởi nghĩa tiêu biểu cho ý chí quyết giành lại độc lập dân tộc.
- Hình ảnh Bà Triệu cùng với cuộc khởi nghĩa của bà là một cuộc nổi dậy lớn, tiêu biểu cho ý chí giành độc lập của dân tộc, nhân dân ta đời đời ghi nhớ công lao của bà.
3. Những biến chuyển về xã hội và văn hóa nước ta ở các thế kỷ I – VI
- Chính quyền đô hộ mở 1 số trường dạy chữ Hán tại các quận, huyện và du nhập Nho giáo, Đạo giáovà những luật lệ, phong tục tập quán của người Hán vào nước ta.
- Tổ tiên ta đã đấu tranh bảo vệ tiếng nói, chữ viết, phong tục và nếp sống của dân tộc; tiếp thu những tinh hoa văn hoá Trung Quốc và các nước khác làm phong phú thêm nền văn hoá của mình.
4. Cuộc khởi nghĩa Bà Triệu (năm 248)
- Nguyên nhân: nhân dân ta không cam chịu kiếp sống nô lệ
- Diễn biến: 
 + Năm 248, cuộc khởi nghĩa bùng nổ ở Phú Điền (Hậu Lộc – Thanh Hoá).
 + Bà Triệu lãnh đạo nghĩa quân đánh phá các thành ấp của nhà Ngô ở quận Cửu Chân, rồi đánh ra khắp Giao Châu.
 + Nhà Ngô cử 6000 quân sang đàn áp. Cuộc khởi nghĩa thất bại. Bà Triệu hi sinh trên núi Tùng (Phú Điền – Hậu Lộc – Thanh Hoá).
- Ý nghĩa: Khẳng định ý chí bất khuất của dân tộc trong cuộc đấu tranh giành lại độc lập dân tộc. 
4. Củng cố: (4’)
Trình bày nguyên nhân, diển biến, ý nghĩa của khởi nghĩa Bà Triệu?
Nhân dân ta đã đối phó như thế nào với âm mưu đồng hóa của giặc để giữ được bản sắc dân tộc?
5. Hướng dẫn HS tự học, làm bài tập và soạn bài mới ở nhà: (2’) 
 Học bài, chuẩn bị bài 21.
IV. Rút kinh nghiệm:
....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................